یکی از مشکلاتی که بعضی والدین با اون روبرو میشن مسئله ترس در کودکانه. کودک از 2 سالگی به بعد با ترس آشنا میشه و شروع به شناختن اون می‌کنه. موارد و موقعیت‌هایی که ممکنه موجب ترس کودک بشه شامل تاریکی، ترس از موجودات خیالی، محیط‌های جدید، افراد غریبه و تاریکی هست. ترس در کودک موضوع عجیبی نیست. چون وقتی کودک شروع به کشف دنیای جدید اطراف خودش می‌کنه با مشکلات جدیدی روبرو میشه، تجربه‌های جدیدی به دست میاره و درنتیجه ممکنه دچار ترس بشه.
یکی از انواع ترس در کودکان، ترس از تاریکی هست که به‌عنوان بخشی از فرایند رشد طبیعی در نظر گرفته میشه. ممکنه این نوع ترس بر روند زندگی و الگوی خواب کودک اثر مخرب داشته باشه؛ در این صورت باید برای درمان ترس در کودکان به روانشناس کودک مراجعه کرد. اگر فرزند شما هم با مشکل ترس روبرو شده می‌تونید به‌صورت آنلاین یا حضوری با خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان در ارتباط باشید. قصد داریم اطلاعات مفیدی درباره انواع ترس و درمان اون‌ها در اختیار شما قرار بدیم.
انواع ترس در کودکان
تجربه ترس در کودکان طبیعیه. چون کودک هم‌زمان با رشد با دنیای جدید اطرافش آشنا میشه و ممکنه بعضی از مشاهدات و تجاربی که با اون‌ها روبرو میشه براش خوشایند نباشه. درسته که دوره کودکی سرشار از شادی و تفریحه؛ ولی ازطرف دیگه کودک در این دوران در حال یادگیری و کسب اطلاعات جدید در مورد زمان و مکان هست. پس طبیعیه که با ترس‌هایی روبرو بشه. انواع ترس در کودکان شامل این موارده:
1. شایع ترین ترس در کودکان؛ ترس از تاریکی
این ترس شایع‌ترین نوع ترس از انواع ترس در کودکان هست و به طور میانگین از سن 3 سالگی شروع میشه؛ ولی پایان‌دادن به این ترس به عوامل مختلفی بستگی داره. شاید بتونیم بگیم که ترسیدن از تاریکی به علت ترس از ناشناخته‌هاس که در همه انسان‌ها وجود داره. کودک هم به این دلیل از تاریکی می‌ترسه؛ چون تصور می‌کنه موجودی ناشناخته در تاریکی وجود داره. این نوع ترس ممکنه موجب بروز اختلالات رفتاری و روانی در کودک بشه. برخی از این اختلالات شامل این موارد میشه:
- استرس
- افسردگی
- شب‌ادراری
- احساس گناه در کودک
- اختلال یادگیری در کودکان
- مشکلات گفتاری و لکنت‌زبان
درمان ترس از تاریکی
در بحث درمان انواع ترس در کودکان و به‌ویژه ترسیدن از تاریکی بر اساس اینکه میزان و شدت ترس در کودک چقدر باشه، درمان‌های متفاوتی برای ازبین‌بردن اون وجود داره. علاوه بر مراجعه به روانشناس، روش‌های دیگه‌ای هم هست که با به‌کارگیری اون‌ها می‌تونیم به کودک کمک کنیم بر ترسیدن از تاریکی غلبه کنه.
- شجاع بودن را به کودک یاد بدید
- به کودک اجازه بدید ترس‌های خودش را بیان کنه
- همراه با کودک چیزی را که از آن می‌ترسه بررسی کنید.
به‌عنوان یک راهکار دیگه برای غلبه کودک بر ترس اجازه بدید هنگام خواب روشنایی اتاقش را خودش تعیین کنه و به‌مرورزمان روشنایی را کم و کمتر کنید. همین‌طور می‌تونید شب‌ها برای قدم‌زدن با کودک بیرون برید و درباره چیزهای جالبی که در تاریکی میشه دید با اون صحبت کنید. مثل آسمان و ستاره‌ها.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله بررسی کامل دلایل و درمان ترس از تاریکی در کودکان را مطالعه کنید.
2. ترس از غریبه‌ها
یکی دیگه از انواع ترس در کودکان ترس از غریبه‌هاس. این نوع ترس هم در کودکان طبیعیه و از 8-6 ماهگی در کودک شروع میشه و در 15-12 ماهگی به اوج خودش می‌رسه. با رشد کودک این نوع ترس به‌تدریج کم میشه. ترس از غریبه‌ها به این دلیله که کودک می‌فهمه رابطه‌ای که با والدین و اطرافیان نزدیک خودش داره متفاوت از رابطه‌ای هست که با افراد ناشناس و غریبه داره. بعضی علائم ترس کودک از غریبه‌ها شامل این موارد میشه:
- سکوت در حضور غریبه و زل‌زدن به او
- گریه‌کردن و نق‌زدن هنگام دیدن افراد غریبه
- چسبیدن کودک به والدین موقع دیدن غریبه‌ها
درمان ترس از غریبه‌ها
در گروه انواع ترس در کودکان ترس از غریبه‌ها ترس سالمیه؛ چون در برابر افرادی که کودک نمی‌شناسه از فرزند شما محافظت می‌کنه؛ ولی وقتی کودک از دوستان و آشنایانی که زیاد اونا را نمی‌بینه بترسه این می‌تونه مشکل‌ساز بشه. راهکارهایی که برای کاهش ترس از غریبه‌ها پیشنهاد میشه شامل این موارده:
- به بزرگسالان ناآشنا (برای کودک) بگید برای بغل‌کردن و بوسیدن کودک اصرار نکنن.
- کودک را تحت‌فشار نذارید و اونا مجبور نکنید به آغوش کسی بره که نمی‌شناسه.
- به کودک برچسب نزنید مثلاً نگید کودک من خجالتی یا مضطربه.
- وقتی قراره کودک را پیش پرستار یا یک دوست مطمئن بذارید تا پیوند عاطفی بین اونا برقرار نشده از کودکتون جدا نشید.
3. انواع ترس در کودکان؛ ترس از جدایی از والدین
نوع دیگه از انواع ترس در کودکان ترس جداشدن از والدینه. این نوع ترس معمولاً از 3-10 سالگی طول می‌کشه و کودک هنگام جدایی از والدین خودش احساس ناراحتی و اضطراب شدید می‌کنه. با رشد کودک این نوع ترس در کودک از بین میره؛ ولی در بعضی کودکان ممکنه هنوز وابستگی کودک به والدینش وجود داشته باشه. علائم ترس از جدایی از والدین شامل این موارده:
- کابوس‌های شبانه
- خودداری از رفتن به مدرسه
- ترس از خوابیدن در جایی غیر از خانه
- بی‌قراری و گریه شدید موقع جداشدن از والدین
- نگرانی‌های دائمی و ترس ازدست‌دادن والدین
- اضطراب و ترس موقع فکرکردن به جدایی از والدین
درمان ترس از جدایی از والدین
مثل همه انواع ترس در کودکان برای درمان این نوع ترس هم مراجعه به روانشناس راهکار خوبیه؛ ولی والدین هم باید مواردی را رعایت کنن تا کودک بتونه به این نوع ترس (اضطراب جدایی) غلبه کنه. در ادامه راهکارهایی را معرفی می‌کنیم که به شما کمک کنه این نوع ترس را در کودک از بین ببرید.
- تمرین جدایی‌های کوتاه‌مدت از کودک به اون کمک می‌کنه تا میزان ترس کاهش پیدا کنه.
- سر قول‌های خودتون بمونید و درست همون ساعتی که به کودک گفتید برگردید.
- وقتی کودک به‌شدت اصرار می‌کنه که پیشش بمونید تسلیم نشید و سعی کنید کودک را راضی کنید.
- وقتی کودک بی‌تابی می‌کنه درکش کنید و از جمله «بچه نباش» استفاده نکنید.
- خلاق باشید و مثلاً یک داستان بگید درباره کودکی که والدینش به سفر رفتن و بعد از مدتی به خانه برگشتن.
4. انواع ترس در کودکان؛ ترس از موجودات خیالی
چهارمین نوع از انواع ترس در کودکان ترس از موجودات خیالیه که بین بچه‌ها بسیار رایجه. کودک در خیالات خودش موجوداتی را تصور می‌کنه و فکر می‌کنه این موجودات زیر تخت، داخل کمد یا هر جای دیگری پنهان‌شدن. کودکان به دلیل داشتن ذهن خلاق‌تر مدام خیال‌پردازی می‌کنن و این نوع ترس هم به دلیل همین ویژگی کودکانه‌س. البته تماشای فیلم‌ها و برنامه‌های ترسناک هم در بروز این نوع ترس نقش داره. تماشای فیلم‌های ترسناک مشکلاتی را به وجود میاره. از جمله:
- کابوس شبانه
- مشکل در خوابیدن
- ترسیدن از تاریکی و اضطراب
- افزایش احساس آسیب‌پذیری
درمان ترس از موجودات خیالی در کودک
علاوه بر مراجعه به روانشناس نوع برخورد با کودکی که از موجودات خیالی می‌ترسه هم اهمیت زیادی داره. در درمان تمام انواع ترس در کودکان والدین باید بتونن ترس را مدیریت کنن. نحوه صحیح برخورد با ترس از موجودات خیالی موجب ازبین‌رفتن اضطراب در کودک میشه و از بروز استرس در آینده جلوگیری می‌کنه. نکات مهم برای مقابله با چنین ترسی شامل این موارد میشه:
- به‌مرورزمان کودک را با تفاوت بین واقعیت و تخیل آشنا کنین.
- واکنش شدید نشون ندید و با حساسیت‌های بیجا کودک را مضطرب نکنین.
- کودک را مجبور نکنین به طور مستقیم با ترسش روبرو بشه.
- با کارهای ساده‌ای مثل بازگذاشتن در کمد و روشن‌کردن یک چراغ‌قوه به کودک کمک کنین به‌مرور متوجه بشه هیچ موجود خیالی وجود نداره.
5. ترس از حمام و سرویس بهداشتی
یکی دیگه از انواع ترس در کودکان ترس از حمام و سرویس بهداشتیه. این مسئله می‌تونه به دلیل تغییر دما، صدای تخلیه آب، سرخوردن زیر آب یا حس غرق و خفه‌شدن باشه؛ اگر کودک به‌شدت از حمام می‌ترسه باید به این ترس اهمیت بدید و اونا به‌زور حمام نکنید. همین‌طور کودکان کم‌سن‌وسال که به‌تازگی رفتن به سرویس بهداشتی را تمرین می‌کنن به‌خاطر صدای سیفون یا کاسه توالت می‌ترسن. برای درمان ترس کودکان از حمام توجه به موارد زیر می‌تونه مفید باشه.
- کودک را داخل یک وان خالی قرار بدید.
- موقع حمام‌کردن با کودک بازی کنید.
- دمای محیط حمام و دمای آب مناسب باشه.
- به‌جای لیف و اسفنج حمام از دست استفاده کنید.
- محیط حمام را برای کودک سرگرم‌کننده کنید.
- تا حد ممکن تمام لباس‌های کودک را از تنش خارج نکنید.
برای آشنایی با راهکارهای غلبه بر ترس کودک از سرویس بهداشتی می‌تونید روی توصیه‌های مهم جهت آموزش دستشویی رفتن به کودکان کلیک کنید.
6. ترس از پزشک و دندانپزشک
یکی از رایج‌ترین انواع ترس در کودکان ترس از پزشک و دندانپزشکه. چون مطب برای کوک یادآور درد، خون و سرنگه. البته باید گفت والدین هم در بروز این ترس نقش دارن؛ مثلاً وقتی کودک به حرف والدین گوش نمی‌کنه برای آرام‌کردنش اونا از دکتر و دندانپزشک می‌ترسونن. خوب به‌عنوان اولین راهکار درمانی باید والدین این رفتار را در خودشون متوقف کنند.
درمان ترس از پزشک و دندانپزشک در کودک
درمان ترس از پزشک و دندانپزشک هم مانند درمان انواع ترس در کودکان اهمیت زیادی داره. چون درهرحال مراجعه به پزشک یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر زندگی کودک در حال رشده. راهکارهایی که از طریق اونا می‌تونین این ترس را در کودک از بین ببرید می‌تونه مفید باشه:
- قبل از رفتن به مطب با کودک حرف بزنین و سعی کنین با زبان کودکانه اونا متقاعد کنین که رفتن پیش پزشک برای سلامتی اون مفیده.
- به کودک قول بدین اگر نترسه بعد از بازگشت به خانه به اون جایزه می‌دید.
- می‌تونید در اتاق انتظار مطب داستانی برای کودک بخونید یا با زبان خودتون براش تعریف کنین تا اضطرابش کم بشه.
- در تمام مدتی که کودک پیش پزشک یا دندانپزشکه اونا تنها نذارید.
- در پایان کودک را به‌خاطر شجاعتش تحسین کنین و از اون تشکر کنین.
جمع‌بندی
همونطور که کودک در حال رشده، تلاش می‌کنه دنیای اطرافش را بهتر بشناسه و تجارب و اطلاعات جدیدی کسب کنه. البته در این روند با ترس‌ها و مشکلاتی هم روبرو میشه. والدین باید در این راه همراه کودک باشن و با شناسایی انواع ترس در کودک تلاش کنن این ترس‌ها را از بین ببرن. یکی از انواع ترس در کودکان که بسیار رایجه، ترس از تاریکی هست. این نوع ترس به دلیل ناشناخته بودنِ چیزی هست که نمی‌بینیم و در تمام انسان‌ها وجود داره. والدین نباید از این نوع ترس به‌عنوان اسلحه‌ای برای تنبیه کودک استفاده کنن. چون هم در کودکی و هم در بلندمدت بر آینده کودک اثرات ناخوشایندی می‌ذاره. برای درمان ترس در کودکان علاوه بر به‌کارگیری روش‌هایی که گفته شد مراجعه به روانشناس هم بسیار مفیده. خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان در این زمینه می‌تونه مشاوره و راهنمایی‌های ارزشمندی در اختیار شما قرار بده. با مراجعه به وب سایت فاطمه مرادی می‌تونید از مشاوره آنلاین، تلفنی و حضوری بهره لازم را ببرین.
