در زمینه فرزندپروری یکی از مشکلاتی که اغلب والدین با اون روبرو میشن ترس در کودکانه. ترس های رایج در کودکان تقریبا از سن دوسالگی شروع میشه. ترس در کودکان یک مسئله غیرطبیعی نیست و همه کودکان در موقعیت‌های مختلف ترس را تجربه می‌کنن. وقتی کودک شروع به شناخت دنیای جدید می‌کنه تجربه‌های جدیدی کسب می‌کنه و از طرفی با مشکلات جدیدی هم روبرو میشه؛ پس طبیعیه که دچار ترس و اضطراب بشه.
ترس در کودکان در سنین مختلف اتفاق می‌افته. چون با رشد کودک اون با چالش‌ها و مشکلاتی جدید و بزرگتر روبرو میشه. برای شناخت انواع ترس در کودکان با خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک و خانواده همراه باشید.
ترس های رایج در کودکان
همون‌طور که کودکان بزرگتر میشن درک و شناخت اونها از محیط اطرافشون متفاوت‌تر میشه. درنتیجه نوع ترسشون هم فرق می‌کنه؛ مثلا یک نوزاد به احتمال زیاد از صدای بلند یا نور شدید می‌ترسه؛ ولی همین عوامل ترس دوره نوزادی برای یک کودک 5 ساله بسیار عادیه. در ادامه با انواع ترس در کودکان آشنا می‌شیم.
1. ترس های رایج در دوره نوزادی (از تولد تا 12 ماهگی)
نوزادان در آغاز تولد و در دوران اولیه زندگی به محرک‌های اطرافشون مثل صدا و نور شدید واکنش نشون میدن و می‌ترسن. دلیل این مسئله اینه که سیستم عصبی نوزاد هنوز کاملاً رشد نکرده و به تکامل نرسیده. با رشد نوزاد و تکامل مغزیش ترس اون نسبت به این محرک‌های ابتدایی کم میشه. از سن شش ماهگی به بعد نوزاد چهره اطرافیانش را کم‌کم می‌شناسه؛ به همین خاطر چهره افراد ناشناس می‌تونه موجب ترسش بشه. از مجموعه ترس های رایج در کودکان ترس‌های مربوط به دوره نوزادی شامل این موارد میشه:
- چهره و صداهای ناآشنا
- روبرو شدن با صداهای بلند و تحرکات شدید و ناگهانی
- قرارگرفتن یک جسم بزرگ به‌صورت ناگهانی در پیش چشم نوزاد
2. ترس های رایج در کودکان نوپا (5-1 سال)
با رشد نوزاد و رسیدن به سن یک‌سالگی کودک کم‌کم با چهره اطرافیان و اعضای خانواده خودش آشنا میشه. به همین دلیل کودک نوپا دوست نداره از اطرافیان به‌ویژه پدر و مادرش جدا بشه. چون کودکان 1 تا 5 سال ترس از جدایی از والدین دارن از رفتن به مهدکودک یا تنها خوابیدن می‌ترسن. انواع ترس در کودکان نوپا عبارت‌اند از:
- ترس از حیوانات و حشرات
- پله‌برقی، سرسره و ارتفاع
- ترس از جدایی از والدین
- تنها خوابیدن
- ترس از افراد جدید یا با ماسک
- صداهای ناهنجار
3. ترس های رایج در کودکان 7-5 سال
کودکان بعد از رفتن به مهدکودک آموزش‌های ورود به دنیای جدید را یاد می‌گیرن. به همین خاطر نسبت به گذشته اتفاقات اطرافشون را بهتر درک می‌کنن؛ اما این به این معنی نیست که به‌خوبی می‌تونن بر ترس‌هاشون غلبه کنن. از مجموع ترس در کودکان در سنین مختلف ترس های رایج در کودکان پیش دبستانی شامل این موارده:
- ترس از دزدیده‌شدن
- تاریکی و صداهای شبانه
- ترس از آسانسور
- تماشای برنامه‌های تلویزیونی ترسناک
- ترس از تنها بودن در خونه
- باریدن باران، تگرگ و صدای رعد و برق
- ترس از پزشک، آمپول و دندانپزشک
4. ترس های رایج در کودکان 6 سال به بالا
هر چی کودک بزرگتر میشه ترس‌های اون هم واقعی‌تر بنظر میان. چون کودک نسبت به دنیای اطراف خودش شناخت و درک بهتری پیدا می‌کنه. در این سنین دیگه ترس از تاریکی یا ارتفاع کم‌رنگ‌تر میشه. درعوض چالش‌های جدید و جدیدتری در پیش روی اون قرار می‌گیره. بعضی انواع ترس در کودکان 6 یا 7 سال به بالا عبارت‌اند از:
- ترس از قرارگرفتن در موقعیت‌های اجتماعی چالش‌برانگیز مثل سخنرانی در مدرسه
- احساس دوست نداشتنی بودن
- ترس از معلمان بداخلاق در مدرسه
- صدمه دیدن خود یا اطرافیان
- شکست در درس‌های مدرسه، ترس از همکلاسی‌های قلدر
- فکر کردن به موضوعاتی مثل روح، جن و پری
- ترس از تصادف
این دسته از ترس های رایج در کودکان در سنین مختلف بر اساس شرایط سنی و موقعیت اجتماعی که در اون قرار می‌گیرن متفاوته. با بزرگتر شدن کودک حتی تا سن 12 سالگی ترس‌های اونا هم بزرگتر و چالش‌برانگیزتر میشه. به همین خاطر والدین وقتی متوجه وجود ترس‌ها و شرایط غیرعادی میشن باید نسبت به فرزندشون توجه بیشتری نشون بدن و با کمک روانشناس سعی کنن اون را از بین برده یا لااقل کاهش بدن.
انواع ترس‌های شدیدی که در بعضی کودکان دیده میشه می‌تونه سلامت جسمی و فکری اونا را تهدید کنه. عدم درمان چنین ترس‌هایی موجب بروز اختلالات فکری، روحی، جسمی و تربیتی میشه. این اختلال‌ها باعث میشه که کودک نتونه از فرصت‌ها، استعداد و توانایی‌هاش به بهترین صورت استفاده کنه. برای درمان ترس های رایج در کودکان که شدت یافتن باید منشا ترس و نشانه‌های اونا را شناسایی کرده و نسبت به درمانشون اقدام کنیم. پیشنهاد می کنیم مقاله ترس در کودکان؛ علائم، دلایل و درمان ترس در کودکی را مطالعه کنید.
راهکارهایی برای مقابله با ترس کودک
مسئله ترس در کودکان در سنین مختلف باید مورد توجه قرار بگیره. چون بعضی ترس‌ها ممکنه شدید و بی‌مورد باشن. عدم توجه به این ترس های رایج در کودکان می‌تونه منجر به عواقب ناخوشایند و اختلالات روانی در آینده بشه. در ادامه بعضی راهکارهایی که می‌تونه برای کودک ترسیده کارساز باشه را معرفی می‌کنیم.
- وقتی فرزند شما می‌ترسه اونا در آغوش بگیرید و با لحن محبت‌آمیز باهاش صحبت کنید. با این رفتار کودک احساس امنیت می‌کنه.
- ترس‌ها لازمه رشد کودک هستن. اجازه بدید بعضی مسائل جدید را تجربه کنه.
- به فرزندتون اجازه بدید با ترس‌هاش روبرو بشه. این مورد به‌ویژه درباره ترس از موجودات خیالی می‌تونه مفید باشه.
- دیدن تصاویر و فیلم‌های ترسناک را براش ممنوع کنید. چون مشاهده چنین فیلم‌هایی می‌تونه اضطرابش را بیشتر کنه.
- بهتره کودک از دوران خردسالی گاهی برای مدت کوتاهی از شما دور باشه (البته پیش فرد مورد اعتماد). با این روش کودک به نبود گاه‌گاه والدین عادت می‌کنه و ترس از جدایی نخواهد داشت.
- به کودکتون که در سنین مدرسه هست کمک کنید تا با چالش‌های دوران مدرسه روبرو بشه.
روبرو شدن با ترس های رایج در کودکان و حل اونها در رشد شخصیتی و هویت فردی و اجتماعی کودک نقش زیادی داره؛ به‌عنوان مثال بهش کمک کنید برای ارائه سخنرانی یا امتحانات آماده بشه و بدونه این‌ها بخشی از زندگیش هستن. باید این اطمینان را در فرزندتون ایجاد کنید که اون توانایی روبروشدن با چالش‌های زندگی را داره و می‌تونه موفق بشه.
ریشه انواع ترس در کودکان
منشا ترس چه ترس عادی و چه غیرعادی به تجارب کودک مربوط میشه. کودکان از همان آغاز سنین نوزادی تا بزرگسالی با تجربه‌های مختلفی روبرو میشن. تمام ترس های رایج در کودکان، چالش‌ها و تجربه‌های جدید چه کوچیک و چه بزرگ بر روحیات اون و حتی نوع ترس اثر می‌ذاره. در ادامه به بعضی ریشه‌های انواع ترس در کودکان اشاره می‌کنیم.
- والدین ترسو الگوهای ترس را به فرزندان خودشون آموزش میدن (مستقیم یا غیرمستقیم)
- انتظارات نامتناسب و افراطی والدین از فرزندان
- رشد ناکافی مغزی و عاطفی کودک
- سخت‌گیربودن والدین و تنبیه‌های شدید
- جدایی از والدین
- والدین بیش از اندازه حامی
- داشتن تجربه‌ها و خاطرات ترسناک و وحشتناک
جمع‌بندی
کودکان از سنین نوزادی بنا بر مقتضای سنی خودشون ترس‌های مختلفی را تجربه می‌کنن. ترس های رایج در کودکان به سن اونا بستگی داره؛ به‌عنوان مثال یک نوزاد از نور و صدای شدید می‌ترسه؛ ولی ترس‌های یک کودک 12 ساله می‌تونه واقعی‌تر باشه. انواع ترس در کودکان سنین مدرسه می‌تونه ترس از نمره بد، ترس از معلم بداخلاق یا همکلاسی‌های زورگو باشه. ترس در کودکان در سنین مختلف باید در جای خودش مورد توجه قرار بگیره.چون بعضی ترس‌ها ممکنه شدید یا غیرمنطقی باشه. عدم توجه برای برطرف کردن یا درمان ترس‌ها می‌تونه منجر به بروز اختلالات روحی روانی و ذهنی بشه و حتی بر رشد جسمانی کودک هم تأثیر منفی بذاره.
وظیفه والدینه که به کودکان این اطمینان خاطر را بدن که اونها پناه امن فرزندشون هستن؛ ولی ازطرف دیگه اجازه بدن فرزندشون با ترس‌ها و چالش‌های جدید روبرو بشه. منع کودکان از روبروشدن با مشکلات، ترس‌ها و چالش‌های زندگی مانع رشد روحی روانی و شخصیتی اونها خواهد شد. اگر شما هم شاهد ترس‌های کودکتون هستید و احساس می‌کنید این ترس‌ها می‌تونه برای فرزندتون آسیب‌زا باشه پیشنهاد می‌کنیم به وب‌سایت خانم فاطمه مرادی مراجعه و از مشاوره آنلاین یا حضوری استفاده کنید. خانم مرادی روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان هستن و با تجربه درمان‌های موفق می‌تونن به شما و فرزندتون کمک کنن.
