در حال حاضر دنیا در کنار بحران محیط‌زیست، بحران فقر، ناامنی و جنگ، شاهد بحران‌های اجتماعی مهمی هست که یکی از دردناک‌ترین آنها کودک‌آزاری هست که معضلی فرهنگی، روان‌شناختی و اجتماعی هست. از دو جهت نتایج کودک‌آزاری رو میشه بررسی کرد؛ یکی از جهت آثار کوتاه‌مدت و دیگری آثار بلندمدت. به این معنا که بعضی از این آثار فقط در مورد کودک اتفاق می‌افته و مشکلاتی رو برای خود او ایجاد می کنه، اما آثار بلندمدت کودک‌آزاری را باید در زندگی آینده فرد دید که علاوه بر خود فرد متوجه افراد دیگر و اجتماع هم میشه یا نه. در نتیجه مسئله خودمراقبتی و تربیت جنسی کودکان موضوع بسیار مهمیه که والدین کودک باید به آن توجه کنند و اهمیت بدهند.
باتوجه‌به اینکه آسیب‌های اجتماعی هر روز بیشتر میشه، عمده‌ترین تأثیری که داره بر روی آینده‌سازان کشور یعنی کودکان هست. درنتیجه آموزش خودمراقبتی و تربیت جنسی کودکان با تمرکز بر پیشگیری از آزار جنسی بسیار ضروری هست. یکی از دغدغه‌های اصلی والدین، تربیت جنسی کودک باید باشد. در مورد خودمراقبتی و مسائل جنسی باید به‌موقع و به‌تناسب شرایط سنی فرزندشون و شرایط جنسی او این اطلاعات رو به فرزند خودشون انتقال دهند.
اگر والدین در جهت ارائه تربیت جنسی غفلت کنند، موجب میشه تا زمینه برای سوءاستفاده جنسی از فرزندشون توسط افراد غریبه یا آشنا فراهم بشه. باید آموزش‌های خودمراقبتی جنسی را خانواده‌ها به‌صورت ساده به کودکان خودشون بدهند. درواقع این مسئله که چه افرادی و در چه شرایطی میتونند به بعضی از اندام‌های خصوصی او دسترسی داشته باشند و بقیه افراد اجازه چنین کاری رو ندارند. اما متأسفانه اکثر خانواده‌ها همین آموزش‌های ساده رو به کودکان خود نمیدن. به این خاطر که حرف‌زدن راجع به موضوعات جنسی مخصوصاً در خانواده‌های ایرانی سخته و والدین حرف‌زدن در این مورد را درست نمیدونند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله معرفی هویت جنسی در نوجوانان و انواع آن را نیز مطالعه کنید.
آموزش خودمراقبتی به کودکان
همون‌طور که گفتیم مسئله خودمراقبتی و تربیت جنسی کودکان مسئله بسیار مهمی هست چون هرروز کودک شما با افراد زیادی در ارتباطه که بعضی از آنها افراد خوبی هستند و بعضی دیگر بد. شما به‌عنوان بزرگ‌تر و یا والد کودک، ازطریق صحبت‌کردن با کودکان و آگاه‌سازی او می‌تونید قدمی بزرگ در جهت محافظت از او بردارید. در ادامه چند مورد از شیوه‌های خودمراقبتی کودکان رو توضیح میدیم:
- هرگز کودک خود رو در خونه تنها نزارید.
- قسمت‌های خصوصی بدن کودکتون رو به او یاد بدید. می‌توانید این‌طور به او بگید که معمولاً قسمت‌هایی رو که می‌پوشونی، قسمت‌های خصوصی تو هستند و کسی حق نداره بدون اجازه به اون‌ها دست بزنه.
- نام مناسب هر عضو بدن کودک رو به او آموزش بدید.
- فرق بین «لمس خوب» و «لمس بد» را به کودک خودتون آموزش بدید. می‌تونید این‌طور براش توضیح بدید که لمس خوب وقتی هست که کسی می‌خواد از دیگری مراقبت کنه یا به او علاقه نشون بده. مثل در آغوش گرفتن، دست‌دادن. اما لمس بد اینه که تو دوست نداری و می‌خوای که سریع متوقف بشه. مثل لمس قسمت‌های خصوصی بدن و ضربه‌زدن.
- برنامه‌هایی که فرزندتون ازطریق تلویزیون و یا اینترنت میبینه رو کنترل کنید.
- اگر کودکتون از شما درباره مسائل جنسی سؤالی پرسید، هرگز با خنده، تعجب و یا خشم به او پاسخ ندید. در عوض به طور مختصر و واضح جواب او را بدید.
ما به شما مطالعه مقاله آموزش جنسی و صحبت با کودکان 9-11 سال در مورد مسائل جنسی را نیز پیشنهاد می‌دهیم.
بسترهای حفظ معصومیت جنسی کودک
بررسی تجربه زیستی والدین نشون داده که علاوه بر آموزش خودمراقبتی به کودکان، دررابطه‌با این موضوع، مراقبت‌های والدین مبتنی بر خود، پاسخ به سؤالات جنسی كودكان و نظارت بر تماس با محتواهای جنسی برای حفظ معصومیت جنسی کودک خود، تلاش کردهاند. در ادامه به بررسی هرکدام از این موارد می‌پردازیم.
1- مراقبت‌های والدین مبتنی بر خود
یکی از شیوه‌های تربیت جنسی کودکان، مراقبت‌های والدین مبتنی بر خود است که این بخش خود شامل سه نوع مراقبت هست که شامل: مراقبت از حریم خصوصی و روابط زناشویی، مراقبت از حریم خصوصی كودک و مراقبت در معاشرت است. والدین باید در نظر داشته باشند که اگر کودک‌شون در حالت خواب و بیداری هست و یا اینکه کودک، خود را به خواب‌زده، حواسشون رو جمع کنند که از هرگونه رفتار جنسی و یا گفت‌وگو در حضور كودک پرهیز کنند و اتاق‌خواب کودک رو از اتاق خودشون جدا کنند.
علاوه بر این مادران باید توجه داشته باشند که زمانی که می‌خواهند ناحیه تناسلی کودک خود رو بشویند، وسواس به خرج ندهند و بیش از حد اون ناحیه رو لمس نکنند. یکی دیگر از بسترهای حفظ معصومیت کودکان، نظارت بر معاشرت‌ها و مهمانی‌هاست.
بعضی از افراد هستند که به‌راحتی و جلوی کودک در مورد مسائل جنسی حرف می‌زنند و برخلاف تذکر شما رعایت نمی‌کنند. در این صورت بهتر اینه که شما رفت‌وآمد خود با چنین افرادی رو محدود کنید و یا اینکه کودک خود را به مجالس و مهمانی‌هایی که چنین افرادی حضور دارند نبرید.
2- نظارت بر تماس یا محتواهای جنسی
والدین برای حفظ معصومیت جنسی كودک خود، باید روش‌های پرهیز از رویارویی با محتوای جنسی مثل تعیین شبکه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی مجاز رو در پیش بگیرند. حتی در انتخاب انیمیشن‌ها هم دقت کافی داشته باشند. به این خاطر که برخی از انیمیشن‌های خارجی با فرهنگ ما یکی نیست و فرق داره و بهتره که کودک کارتون‌ها و برنامه‌های رسانه ایرانی که مجاز هست رو تماشا کنه.
3- پاسخگویی به سؤالات جنسی کودکان
والدین باید بتونند به‌خوبی به سؤالات جنسی فرزندان خود پاسخ بدهند. در این زمینه اگر نمی‌دونید که چطور پاسخگوی فرزندتون باشید می‌تونید از یک روان‌شناس کودک کمک بگیرید.
در طی سال‌های اخیر، باهمت شاعران و نویسندگان کتاب‌های کودک، کتاب‌های زیادی رو منتشر کردند که با زبانی ساده، کودکان رو با حقوق خودشون آشنا می‌کنه و به اون‌ها یاد میده که در موقعیتی که فردی قصد ورود به حریم شخصی اون‌ها را داشت، چه واکنشی نشان بده. ازجمله کتاب‌های موجود در این زمینه:
- «بدن تو مال خودته!» نوشته کرنلیا اسپلمن؛
- «جلو نیا! جیغ می‌زنم» نوشته مریم اسلامی؛
- «به من دست نزن» نوشته ورونیکا فرس.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی خودمراقبتی و تربیت جنسی کودکان پرداختیم. همون‌طور که گفته شد باتوجه‌به اینکه آسیب‌های اجتماعی هر روز بیشتر میشه و تأثیر مستقیم روی کودکان میزاره، باید یکی از دغدغه‌های اصلی والدین، تربیت جنسی کودک باشه و در مورد خودمراقبتی و مسائل جنسی متناسب با شرایط سنی فرزندشون و شرایط جنسی او این اطلاعات رو به فرزند خودشون به‌موقع انتقال بدهند. توصیه می‌کنیم در این مورد کتاب مطالعه کنید و از یک روان‌شناس کودک مشاوره بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقالات سایت تخصصی روانشناسی از جمله مقاله گرایش های جنسی در نوجوانان؛ مفاهیم و دلایل را نیز مطالعه کنید.
