اختلالات نوروتیک اون دسته از مشکلات سلامت روان هستن که مشخصه اونها اضطراب، استرس، ترس و مشکلات عاطفیه و می‌تونن به زندگی عادی افراد مبتلا به این نوع اختلال آسیب بزنن. اختلالات خواب، تنش، نگرانی و ترس مداوم برخی از علائم اختلال نوروتیک هستن.
از طریق مصاحبه بالینی و ارزیابی‌های تکمیلی میشه این نوع اختلال را تشخیص داده و برای درمان اون اقدام کرد. مشاوره تحلیلی، مشاوره شناختی رفتاری و درمانهای دارویی برخی از راه های درمان اختلال نوروتیک هستن. در این مقاله از مجموعه مقالات وب‌سایت روان‌شناسی فاطمه مرادی درمانگر فردی، کودک و نوجوان اختلال نوروتیک و ابعاد مختلف آن شامل دلایل و درمان اونا بررسی می‌کنیم.
اختلالات روانی و تفاوت آن ها
در علم روان‌شناسی اختلالات را به دو گروه اختلالات نوروتیک و اختلالات سایکوتیک تقسیم‌بندی می‌کنن. بیماران روان‌رنجور در گروه نوروتیک و بیماران روان پریش در دسته سایکوتیک قرار می‌گیرن. تفاوت این دودسته مربوط به میزان آگاهیشون از بیماریه. به‌عنوان‌مثال افراد روان‌رنجور نسبت به مشکل خودشون آگاهی دارن چون دچار وسواس هستن.
این در حالیه که افراد روان‌پریش با وجود داشتن وسواس بیشتر اونا قبول ندارن. اینکه افراد مبتلا به نوروتیک به مشکل خودشون آگاهن و از بیماری رنج می‌برن یکی از علائم اختلال نوروتیک هست؛ ولی افراد مبتلا به اختلال سایکوتیک دچار توهم و هذیان می‌شن و برای جامعه خطرناکن.
اختلالات نوروتیک و علائم آن
اختلال نوروتیک مجموعه‌ای از اختلال‌های هیجانی هستن که علائم مختلف روانی و حتی جسمی دارن. شدت این نوع اختلال کمتر از اختلالات سایکوتیکه و افراد مبتلا با دنیای اطراف خودش ارتباط واقعی داره. فرد مبتلا به مشکلات روانی نوروتیک دارای علائمی مثل اضطراب و ترسه که برای جامعه خطرناک نیستن. مهم‌ترین علائم اختلال نوروتیک شامل موارد زیر میشه و شدت اونها در افراد مختلف متفاوته:
- استرس و تنش دائمی: داشتن تنش و استرس مداوم در افراد مبتلا موجب بروز مشکلات در روابط فردی، اجتماعی، تحصیل یا کار میشه. این نوع استرس در کودکان هم می‌تونه رخ بده و درمان استرس کودکان ضروریه.
- اختلال خواب: داشتن مشکلات مرتبط با خواب می‌تونه از نشانه‌های اختلال نوروتیک باشه. بی‌خوابی، بیدارشدن‌های مداوم یا خواب زیاد از جمله اختلال خواب مرتبط با مشکل نوروتیک هستن.
- نگرانی و اضطراب دائمی: یکی دیگه از علائم اختلالات نوروتیک نگرانی‌های بی‌دلیل و غیرمنطقی در افراده. این نگرانی‌ها می‌تونه با مسائل مختلفی مرتبط باشه و آرامش را از فرد سلب کنه.
- اضطراب اجتماعی: برخی از افراد مبتلا به این مشکل دچار اضطراب اجتماعی می‌شن که موجب میشه از ارتباط با افراد دیگه در جامعه دوری کنن.
انواع اختلالات نوروتیک
همین‌طور که گفتیم ترس، نگرانی و اضطراب با درجات مختلف از مهم‌ترین علائم شخصیت نوروتیک هستن. گرچه اختلالات نوروتیک برای جامعه خطرناک نیستن؛ ولی به فرد مبتلا آسیب‌های جدی وارد می‌کنن. به همین دلیل لازمه با شناخت راه های درمان اختلال نوروتیک برای درمان این مشکل اقدام کرد. انواع مختلف اختلالات شخصیتی نوروتیک شامل این موارده:
- اختلال پانیک: حملات شدید و ناگهانی اضطراب، تپش قلب، لرزش، تعریق و تنگی نفس از علائم اختلال نوروتیک پانیک هستن.
- اختلال هراس: ترس غیرمنطقی و شدید از موقعیت، افراد، اشیا و… و پرهیز از قرارگرفتن در چنین موقعیت‌هایی نشونه‌های اختلال هراس نوروتیک هستن. پس لازمه برای بهترین راه های درمان اختلال نوروتیک اقدام کرد.
- اختلال افسردگی: یکی دیگه از علائم اختلال شخصیتی نوروتیک افسردگیه. علایم روحی روانی مثل خستگی روحی و ذهنی، افکار منفی، لذت نبردن از زندگی و علائم جسمی اختلال خواب و بدن‌درد از نشانه‌های اختلالات نوروتیک از نوع افسردگیه.
- اختلال اضطراب عمومی: این افراد ذاتاً تمایل دارن بدون هیچ دلیل منطقی مضطرب و نگران باشن. علاوه بر این علائم روانی، این افراد علایم جسمی مثل درد عضلانی، تپش قلب و تعریق سرد را هم تجربه می‌کنن.
- اختلال وسواس فکری عملی: نوع دیگری از اختلالات نوروتیک ابتلا به وسواس فکری عملیه. رفتارهای تکراری، افکار و تصاویر مزاحم از نشانه‌های بارز این نوع اختلاله و افراد مبتلا تصور می‌کنن باید با رفتارهای تکراری افکار و تصاویر مزاحم را از بین ببرن. این مشکلات می‌تونه در نوجوانان هم رخ بده. به همین دلیل باید اختلال وسواس فکری عملی در نوجوانان درمان بشه.
چگونگی تشخیص اختلالات نوروتیک
به دلیل اینکه اختلالات نوروتیک فرد را دچار روان‌رنجوری می‌کنه و در صورت عدم توجه و درمان موجب آسیب‌های جدی جسمی و روحی فرد میشه باید برای درمان اون اقدام بشه. قبل از پرداختن به راه های درمان اختلال نوروتیک، روان‌شناس یا روانپزشک به شیوه تخصصی تلاش می‌کنه این اختلال را ارزیابی کنه. در تشخیص اختلال نوروتیک مراحل زیر توسط متخصص انجام میشه:
1. مصاحبه بالینی و ارزیابی تکمیلی
در اولین مرحله، متخصص روان‌شناسی یا روانپزشک با فرد مبتلا گفتگو می‌کنه. ارزیابی مشکلات روانی، سابقه پزشکی و روانشناختی در این مرحله صورت می‌گیره. در این مرحله متخصص تلاش می‌کنه تاحدامکان علائم اختلال نوروتیک و عوامل مؤثر در اونها را تشخیص بده. ممکنه بعضی مشکلات نوروتیک نیازمند ارزیابی‌های تکمیلی باشن که از طریق ارزیابی‌های روان‌سنجی و آزمایش‌های پزشکی انجام می‌شن.
2. تشخیص نوع اختلال
روان‌شناس یا روانپزشک بر اساس اطلاعاتی که از مرحله مصاحبه و ارزیابی تکمیلی به دست آورده تلاش می‌کنه نوع اختلال یا اختلالات نوروتیک را تشخیص بده. با تشخیص دقیق نوع اختلال میشه بهترین و مؤثرترین راه های درمان اختلال نوروتیک را دنبال کرد.
3. تعیین نوع درمان
بعد از تشخیص صحیح اختلال نوروتیک متخصص درمانی بر اساس و ارزیابی‌های به دست اومده به میزان و شدت اختلال پی می‌بره و مطابق با رویکرد درمانی مناسب توصیه و راهکارهای ضروری و مناسب را ارائه می‌ده. رویکردهای درمانی می‌تونه مشاوره روانشناختی، روان‌پزشکی، درمانهای دارویی یا ترکیبی از این موارد باشه.
4. پیگیری
درمان مشکلات روانشناختی و از جمله اختلالات نوروتیک نیازمند پیگیری و استمرار هستن. به همین دلیل لازمه جلسات درمانی و مشاوره به طور منظم و مداوم پیگیری بشه. متخصص درمانی تغییرات و علائم فرد را به‌صورت دوره‌ای ارزیابی و کنترل می‌کنه تا در صورت نیاز در روند درمان تغییراتی ایجاد کنه.
راه های درمان اختلال نوروتیک
بعد از بررسی علائم اختلال نوروتیک، نوع درمان به نوع اختلالات نوریوتیک، شدت علائم و نیازهای فرد بستگی داره. معمولاً راه های درمان اختلال نوروتیک ترکیبی از این موارد هستن:
1. مشاوره روانشناختی
یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمانی اختلال شخصیت نوروتیک مشاوره روان‌شناختیه. در این روند فرد مبتلا به اختلالات نوروتیک به متخصص روان‌پزشکی یا روان‌شناسی مراجعه می‌کنه تا رفتارها، علائم و احساساتش مورد تجزیه‌وتحلیل قرار بگیره. مشاوره روانشناختی انواع مختلف داره که عبارت‌اند از:
- مشاوره تحولی: بر خودشناسی و توسعه توانمندی‌های فردی تأکید می‌کنه و به اونها کمک می‌کنه تا با خودشون ارتباط بهتری برقرار کنن.
- مشاوره تحلیلی: تحلیل طولانی و عمیق افکار نهفته فرد و تجربیات روحی روانی که داشته تا با کمک اونها به درک عمیق‌تری از رفتار و احساسات فرد رسید.
- مشاوره شناختی رفتاری: تأکید بر تغییر الگوهای رفتاری اشتباه و افکار منفی
2. درمان های دارویی
برای درمان بعضی از اختلالات نوروتیک درمانهای دارویی می‌تونه روشی مفید و مؤثر باشه. متخصص روان‌پزشکی بعد از تحلیل و ارزیابی علائم اختلال نوروتیک داروهای متناسب با شرایط فرد تجویز می‌کنه. داروها می‌تونه داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب یا داروهای دیگه باشه که باید با تجویز و دستور مصرف متخصص باشه.
3. تغییر در سبک زندگی و حمایتهای اجتماعی
پیروی از یک سبک زندگی سالم همراه با روش‌های دارودرمانی یا روان‌درمانی می‌تونه در بهبود روند بیماری اثرگذار باشه. تمرینات ورزشی، مدیریت استرس، تغذیه سالم و بهبود روابط اجتماعی از جمله این موارد هستن. همچنین شرکت در گروه‌های درمانی و حمایت‌هایی که از طرف خانواده‌ها از این گروه‌ها میشه هم می‌تونه مؤثر باشه.
دلایل اختلالات نوروتیک
در بروز اختلالات نوروتیک عوامل مختلفی نقش دارن که می‌تونیم اونها را در چند دسته مجزا قرار بدیم. این عوامل عبارت‌اند از:
- عوامل زیستی
- عوامل بیولوژیکی
- عوامل اجتماعی
- عوامل معنوی
- عوامل دوران کودکی
در بین این موارد متخصصان روی عوامل روانی در دوره کودکی تأکید بیشتری دارن. ترس و اضطراب‌هایی که کودک در این دوران تحمل می‌کنه بر سلامت روان اون اثر می‌ذاره و می‌تونه موجب بروز علائم اختلال نوروتیک بشه. فقر اقتصادی و فرهنگی، بی‌سوادی والدین، مشکلات خانوادگی و اختلالات عصبی همگی به‌نوعی در بروز اختلالات نوروتیک نقش دارن.
از اونجایی‌که این اختلال روان‌رنجوری هست و به فرد آسیب‌های جبران‌ناپذیری می‌زنه، باید با پیروی از بهترین راه های درمان اختلال نوروتیک آرامش را به فرد مبتلا هدیه بدیم.
جمع‌بندی
اختلالات روانی به دو گروه کلی اختلالات نوروتیک و سایکوتیک دسته‌بندی می‌شن. اضطراب، ترس، نگرانی و وسواس بعضی از علائم اختلال نوروتیک هستن. شاید این مشکلات به جامعه آسیب نرسونن؛ ولی بر روح و روان فرد آسیب‌های جدی وارد می‌کنن.
به دلیل اهمیت مشکل اختلالات نوروتیک و توجه به اون، راه های درمان اختلال نوروتیک مختلف هستن و شامل روش‌های درمانی روانشناختی، دارویی یا ترکیبی از این دو مورد هستن. متخصص روان‌پزشکی یا روان‌شناس برای تشخیص نوع اختلال و شدت اون از طریق مصاحبه بالینی ارزیابی‌های لازم را انجام داده و بر اساس تحلیل‌های رفتاری و نتایج به‌دست اومده رویکرد درمانی مناسب را شروع می‌کنه. استمرار و پیگیری جلسات درمانی نقش مهمی در بهبود وضعیت فرد و درمان اون داره.
در حال حاضر متخصصان و کارشناسان روان‌شناسی باتجربه زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنن و خانم فاطمه مرادی یکی از مشاوران روان‌شناسی باتجربه هستن که می‌تونن راه‌کارها و درمانهای مؤثری در جهت بهبود افراد مبتلا ارائه بدن. برای رزرو نوبت مشاوره می‌تونید به صفحه تماس با من مراجعه کنید.
