تست روانشناسی به روانشناسان کمک می‌کنه تا از شخصیت و رفتار مراجعه‌کنندگان خود به طور کامل آگاهی پیدا کنند و بدونند که رفتار اونا تا چه حده و از کجا سرچشمه می‌گیره. به تست روانشناسی، آزمایش روانشناختی یا ارزیابی روانشناختی نیز گفته می‌شه. در اصل می‌توان تست‌های روانشناسی رو بیانگر فرایند حل مسئله برای بسیاری از متخصصان روانشناسی دانست.
با استفاده از تست روانشناسی می‌توان مولفه‌های اصلی مشکلات روانی مانند شخصیت و ویژگی‌های مربوطه، ضریب هوشی یا سایر موارد را شناسایی کرد. تست روانشناسی فرایندیه هم نکات ضعف و هم نکات قوت افراد مختلف ررو شناسایی می‌کنه. در این مقاله در کنار ما باشید تا با انواع تست روانشناسی و کاربرد آن‌ها آشنا بشید.
آیا پیش‌بینی آینده با انواع تست روانشناسی امکان‌پذیره
آزمایش روانشناختی توانایی پیش‌بینی شخصیت آینده افراد رو نداره. تست‌های روانشناسی عملکرد و شخصیت افراد مختلف رو در یک زمان مشخص و تعیین شده و یا با توجه به گذشته اونا اندازه‌گیری می‌کنند. بنابراین با استفاده از تست روانشناسی عملکرد فعلی افراد فقط مشخص خواهد شد. بنابراین انواع تست‌های روانشناسی نمی‌تونند عملکرد و رفتار افراد رو در آینده پیش‌بینی کنند.
روش کار آزمایش روانشناختی
یادتون باشه که انواع تست روانشناسی یه آزمون منفرد یا یه نوع خاص از آزمون محسوب نمی‌شن. آزمون روانشناسی در طی یه فرآیند با استفاده از یک یا مجموعه‌ای از آزمون‌ها و رویه‌های ارزیابی می‌تونه جنبه‌های خاص مرتبط با ساختار روانشناختی افراد مختلف را بررسی کنه. تست‌های روانشناسی متنوعی وجود داره که هر کدوم موضوع خاص خودش رو مورد بررسی قرار می‌ده و با هم متفاوت هستن.
ارزیابی روانی تست روانشناسی
ارزیابی روانی با استفاده از آزمایش روانشناختی امکان‌پذیر نیست. ارزیابی روانشناختی فقط توسط یه روانشناس تعیین شده و مجاز به صورت رسمی انجام می‌شه.انجام انواع تست‌های روانشناسی، بسته به نوع آن‌ها از یک الی دو و نیم ساعت تا حتی یک روز کامل طول می‌کشند. تست روانشناسی را در دفتر یه روانشناس مجرب انجام می‌دن و اصولا اکثر آزمایش‌های روانشناسی مبتنی بر کاغذ و قلم هستن که امروزه برای راحتی بیشتر، تست‌ها با رایانه انجام می‌شن.
انواع تست روانشناسی
تست روانشناسی چهار نوع اصلی داره که عبارتند از:
- مصاحبه و ارزیابی بالینی
- ارزیابی عملکرد فکری (ضریب هوشی)
- ارزیابی شخصیت
- ارزیابی رفتاری
انواع دیگر تست‌های روانشناسی نیز عبارتند از:
- بررسی و استعدادیابی یا موفقیت در مدرسه
- مشاوره شغلی یا تحصیلی
- مهارت‌های مدیریتی
- برنامه‌ریزی شغلی
- و…
ارزیابی بالینی
اولین و مهم‌ترین تست روانشناسی رو می‌توان ارزیابی بالینی دانست. جز اصلی درمان‌های روانشناختی رو می‌توان ارزیابی یا مصاحبه بالینی در نظر گرفت. این آزمایش‌ها معمولاً از ۱ تا ۲ ساعت زمان نیاز دارند و در اکثر مواقع در مطب روانپزشک انجام می‌شن. البته قابل ذکره که بسیاری از متخصصان بهداشت روان مانند روانشناسان، روانپزشکان، مددکاران اجتماعی بالینی، پرستاران روانپزشکی و غیره، مجاز به انجام ارزیابی بالینی هستند.
کار ارزیابی بالینی چیه
از مصاحبه بالینی برای جمع‌آوری اطلاعات مهم و اساسی درباره خانواده و شخصیت فرد استفاده می‌شه. افرادی که برای درمان مشکلاتشون به روانشناسان یا روانپزشکان مراجعه می‌کنن ممکنه مجبور باشن اطلاعات بسیاری از زندگی و سابقه شخصی خود رو در جواب سوالات خاصی که در مورد مراحل مختلف زندگی‌شون ازشون پرسیده می‌شه، به یاد بیارن یا مرور کنن. قابل ذکره که این اتفاق به نفع مراجعه‌کنندگان هست.
امروزه اکثر مولفه‌های ارزیابی بالینی مجازه شده و با سیستم انجام می‌شن. سیعنی مراجعه‌کننده بجای اینکه رودررو با پزشک صحبت کنه و به یسری سوالات پاسخ بده، پای سیستم موجود در مطب پزشک به اون سوالات پاسخ خواهد داد. این کار روند و مسیر درمان رو مشخص می‌کنه.
قبل از اینکه هر آزمایش روانشناختی انجام بشه، تقریباً همیشه باید یه مصاحبه بالینی انجام بشه.
ارزیابی عملکرد فکری و تست هوش (ضریب هوشی)
ضریب هوشی شما یا ضریب فکریIQ یه ساختار نظریه که ازش برای اندازه‌گیری هوش عمومی استفاده می‌شه. توجه به این نکته مهمه که تست‌های ضریب هوشی نمی‌تونن هوش واقعی رو اندازه بگیرن. بلکه این آزمون‌ها اجزای مهم هوش از نظر ما، اندازه‌گیری می‌کنه.
دو تست روانشناسی اصلی برای ارزیابی ضریب هوشی وجود داره که عبارتند از:
- آزمون‌های هوش
- ارزیابی عصب روانشناختی
تست‌های هوش معمول‌ترین نوع تست موجود در جهان هستند که مقیاس‌های استنفورد-بینه و وکسلر را شامل می‌شن.
ارزیابی عصب روانشناختی گسترده‌تره و 2 روز طول می‌کشه. این نوع برای افرادیه که دچار نوعی آسیب مغزی، اختلال در عملکرد یا نوعی مشکل مغزی شده اند، مثلا مانند خونریزی مغزی.
بهترین تست هوش
بهترین تست هوش، مقیاس هوش بزرگسالان وکسلر ویرایش چهارم (WAIS-IV)) هست که انجامش تقریبا یک ساعت تا یک ساعت و نیم طول می‌کشه و استفاده از اون مختص افراد 16 ساله و بالاتره. برای کودکان نیز می‌توان از مقیاس هوش وکسلر برای کودکان یا WISC-IV استفاده کرد.
تست هوش وکسلر
تست روانشناسی هوش وکسلر شامل مقیاس‌های زیر است:
- مقیاس درک کلامی
- شباهت‌ها
- واژگان
- اطلاعات و درک عمومی اطلاعات
- خرده آزمون تکمیلی: درک مطلب مقیاس استدلال ادراکی
- طراحی بلوک
- استدلال ماتریسی
- معماهای بصری
- خرده آزمون های تکمیلی: تکمیل تصویر (فقط ۱۶-۶۹ سال)
- مقیاس حافظه فعال
- خرده آزمون تکمیلی: ترتیب شماره نامه‌ها (فقط ۱۶-۶۹ سال)
- مقیاس سرعت پردازش
- خرده آزمون تکمیلی (فقط ۱۶-۶۹ سال)
ارزیابی شخصیت
ارزیابی شخصیت یه تست روانشناسی تمام و کمال و حرفه‌ای محسوب می‌شه که برای درک بهتر از یک فرد بزرگسال طراحی شده. شخصیت افراد یه ترکیب پیچیده از عواملی محسوب می‌شه که فرد اونا رو در تمام دوران کودکی و بزرگسالی خود کسب کرده. در شکل‌گیری شخصیت مولفه‌های بسیاری مثه مولفه‌های ژنتیکی، زیست محیطی و اجتماعی و… نقش دارن.
شخصیت افراد پیچیدگی زیادی داره.
دو نوع اصلی آزمون شخصیتی داریم:
عینی و تصویری یا بصری.
نوع عینی امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیره. این نوع تست نوعی آزمایشه که شامل مواردی مانند پرسشنامه شخصیت چند فازی شخصیت مینه سوتا (MMPI-2) 16PF و پرسشنامه چند محوری بالینی Millon-III (MCMI-III)، آزمون‌های پیش‌گویی شامل آزمون Rorschach Inkblot، آزمون Thematic Apperception (TAT) و آزمون Draw-a-Person می‌شه.
تست‌های عینی
متداول‌ترین آزمون روانشناختی شخصیت عینی MMPI-2 است. این آزمون دارای 567 سوال درست / غلطه اختلال عملکرد در شخصیت رو اندازه‌گیری می‌کنه. از این آزمون برای سنجش خصوصیات شخصیتی سالم یا مثبت زیاد استفاده نمی‌شه.
آزمون روانشناسی MMPI-2 ویژگی‌های شخصیتی افراد رو از جمله پارانویا، هیپومانیا، درونگرایی اجتماعی، مردانگی / زنانگی و آسیب شناسی روانی و… رو اندازه‌گیری می‌کنه. این آزمون اصولا در رایانه روانشناسان یا روانپزشکان به صورت خودکار انجام می‌شه.
تست‌های تصویری یا بصری
مشهورترین آزمون بصری روانشناسی آزمایش Rorschach Inkblot Test است که دارای ۵ کارت مرکب سیاه و سفید و ۵ کارت مرکب رنگیه. این کارت‌ها به فرد نشون داده می‌شه و ازش می‌خوان که بگه چی میبینه.
آزمون TAT در ارزیابی روانشناختی
آزمون تصور موضوعی (TAT) دارای 31 کارته که افراد در موقعیت‌های مختلف رو به تصویر می‌کشه. برخی از کارت‌های موجود در این آزمون شامل اشیا هستن و یکیش کاملا خالیه. در انجام این آزمون فقط زیر مجموعه‌ای از کارت‌ها به فرد داده می‌شه، یعنی تقربیا بین 10 تا 20 کارت. فرد باید بعد از دیدن هر کارت راجب اون داستان بساز. این آزمون اغلب به طور رسمی نمره‌گذاری نمی‌شه و برای تمایز دادن مضامین تکراری در زندگی فرده. در واقع در این داستان چیزی که یک شخص در مورد تصویر می‌گه ممکنه که بازتابی از زندگی یا مشکلات درونی خودش باشه.
ارزیابی رفتاری
ارزیابی رفتاری یه فرآیند مشاهده یا سنجشه که رفتار واقعی افراد مختلف رو برای تلاش و درک بهتر رفتار و افکار موجود در اون و تعیین مولفه‌های تقویت کننده یا محرک‌های احتمالی رفتاره. از طریق ارزیابی رفتار، روانشناس می‌تونه به تغییر رفتار مراجعه‌کننده کمک کنه.
چک لیست‌های ارزیابی رفتاری مانند پرسشنامه افسردگی بک نوعی ارزیابی رفتار هستند که به صورت آنلاین در دسترس هستن.
فاطمه مرادی
من، فاطمه مرادی، کارشناس ارشد روانشناسی کودک و نوجوان کنار شما هستم تا رابطه‌ی بهتری با فرزندان خود داشته باشید.
جمع‌بندی
تست روانشناسی به خودشناسی افراد کمک زیادی می‌کنه. انسان‌ها برای اینکه زندگی بهتر و سالم‌تری داشته باشن باید خودآگاهی داشته باشن. روانشناسان نیز برای درک بهتر از شخصیت افراد از انواع تست روانشناسی استفاده می‌کنند. برای درک بهتر مطالب مرتبط با حوزه روانشناسی می‌تونید سایر مقالات ما از جمله درمان نوروفیدبک و اعتماد به نفس چیست؟ را نیز مطالعه نمایید. از این که تا انتها در کنار ما بودید، سپاسگزاریم.
