حسادت در کودکان یک احساس بسیار مخربه که اگه کنترل نشه در آینده موجب ایجاد مشکلات و اختلالات روانی میشه. حسادت در بهترین حالت باعث نارضایتی کودک میشه و در بدترین حالت کودک بداخلاق و عصبانی میشه. حسادت دلایل مختلفی داره؛ مثلاً اگر فرزند شما حس کنه با اون مثل سایر بچه‌ها رفتار نمیشه نسبت به اونا حس حسادت می‌کنه.
غالباً زمانی که والدین به کودک دیگه‌ای توجه نشون میدن حسادت در کودک به وجود میاد. البته ممکنه کودکان نسبت به اشیا هم حسادت خودشون را نشون بدن. این حس یکی از بدترین احساساتیه که کودک تجربه می‌کنه. کودک نسبت به کسی که توجه والدینش را به خود جلب کرده عصبانی و پرخاشگر میشه و تصور می‌کنه که والدین دیگه اهمیتی بهش نمیدن. همچنین کودک می‌ترسه که مبادا افراد مهم زندگیش را از دست بده.
بعضی روان‌شناس‌ها معتقدن که سن حسادت کودکان از 15 تا 16 ماهگی خودش را نشون میده. کودک به‌شدت روی والدین و به‌ویژه مادرش حساسه. وقتی کودک می‌بینه مادر غیر از اون به خواهر یا برادر دیگه یا کودک فامیل توجه می‌کنه نشانه‌های حسادت در اون ظاهر میشه. یک روش موثر از بین بردن حسادت کودکان اینه که شنونده خوبی برای صحبت‌هاش باشیم و نشون بدیم که براش ارزش قائلیم. برای ازبین‌بردن حسادت در کودکان راهکارهای مؤثری وجود داره. همراه با خانم فاطمه مرادی روان‌شناس و درمانگر کودک و نوجوان این راهکارها را بررسی می‌کنیم.
حسادت در کودکان
بیشتر کودکان احساسات خودشون مثل عشق، نفرت، غم و حسادت را به‌راحتی بیان می‌کنن. حسادت کودکان بسیار رایجه و اغلب والدین شاهد حس حسادت فرزندشون هستن. معمولاً سن حسادت کودکان در دوره خاصیه و به گونه‌های مختلفی روی کودکان اثر میذاره. وقتی کودکان احساس کنن که افراد مهم زندگیشون به‌اندازه کافی به اونا توجه نمی‌کنن و محبت کافی را از طرف اونا دریافت نمی‌کنن و حس کنن محبتی که باید در حق اونا بشه، به دیگران داده میشه؛ شعله‌های حسادت در کودکان شکل می‌گیره.
حس ناخوشایند حسادت؛ دلایل حسادت کودکان
حسادت حس بسیار ناخوشایندیه که اغلب کودکان اونا تجربه کردن. البته والدین هم در بروز این حس ناخوشایند نقش دارن. بعضی رفتارای والدین باعث میشه که حس حسادت در کودکان بروز کنه. برخی از رفتارایی که باعث میشه کودک دچار حسادت بشه شامل این موارده:
1. رفتارهای دیکتاتورگونه والدین
یکی از اشتباهات والدین کنترل بیش از اندازه فرزندانه. این رفتار باعث بروز حسادت در کودکان میشه. وقتی والدین قوانین و مقررات سفت و سختی وضع می‌کنن و کودک آزادی عمل نداره، همین محدودیت‌ها باعث کاهش اعتمادبه‌نفس کودک میشه و با مقایسه خودش با همسالان احساس بی‌ارزشی می‌کنه.
2. حسادت در کودکان؛ ایجاد رقابت ناسالم
وقتی والدین کودک را وادار می‌کنن کارهایی که هم‌سن و سالان انجام‌دادن، اون هم انجام بده و بعد نتایج را مقایسه کنن نوعی رقابت ناسالم هست. باید والدین بدونن که توانایی و استعداد همه آدما مثل هم نیست و نمیشه انتظار داشت قابلیت‌های کودک شما مثل یکی دیگه از هم‌سن و سالهاش باشه.
3. لوس کردن کودک
لوس کردن بیش از اندازه هم می‌تونه یکی از زمینه‌های بروز حسادت در کودکان باشه. در این حالت کودک فکر می‌کنه رقیبی نداره و تمام توجهات فقط باید به اون جلب بشه؛ ولی وقتی فرزند جدیدی به خانواده اضافه میشه یا با کودک جدیدی از فامیل روبرو میشه، احساس ناامنی می‌کنه و رقیب جدید را منشأ این حس ناخوشایند می‌دونه. چنین کودکی حس حقارت و بی‌ارزشی می‌کنه و با حس حسادت اونا را نشون میده.
4. مقایسه با دیگران
یکی از بدترین اشتباهات والدین مقایسه کودک با سایر کودکانه. مقایسه‌کردن کودک باعث کاهش اعتمادبه‌نفس، شکل‌گیری عقده حقارت در کودک، حس بی‌ارزشی و بی‌لیاقتی میشه. تمام این عوامل باعث بروز حسادت در کودک شده و او تلاش می‌کنه حس بی‌ارزشی خودشا به نحوی جبران کنه. درنتیجه نسبت به کسانی که با اونا مقایسه شده حس تنفر و حسادت داره.
5. دلیل ایجاد حس حسادت کودکان؛ مراقبت و رسیدگی بیش از اندازه
مراقبت و محافظت بیش از اندازه از کودک و بعد رهاکردن اون در شرایطی که کمتر مورد حفاظت قرار می‌گیره باعث سرگردانی کودک میشه. کودک در چنین شرایطی ترسو و خجالتی میشه و با دیدن کودک دیگری که اعتمادبه‌نفس بالایی داره دچار حسادت میشه. از طرف دیگه بی‌توجهی به کودک هم مخربه و موجب بروز حسادت در کودکان میشه.
6. خودمحور بودن کودک
به دلیل توجه بیش از اندازه والدین به کودک، اون خودش را مهم‌ترین عضو خانواده می‌دونه و انتظار داره توجه والدین همیشه برای اون باشه. همین‌طور وقتی وارد جامعه میشه این حس خودبرتربینی با اون همراهه و زمانی که ببینه در خانواده و جامعه رقبای زیادی داره حس حسادت در اون به وجود میاد.
انواع حسادت در کودکان
حسادتی که کودکان با اون روبرو می‌شن فقط نسبت به کودکان دیگه نیست؛ بلکه انواع دیگه‌ای از حسادت هم وجود داره که در ادامه به اونا اشاره می‌کنیم.
- حسادت در روابط اجتماعی
- حسادت به مال دیگران
- حسادت در مدرسه
- حسادت خواهر و برادر
تفاوت فرزندان در حسادت
معمولاً فرزندان اول نسبت به فرزندان دیگه حسودتر هستن. چون قبل از تولد فرزند دوم اون موقعیت منحصربه‌فرد و حسادت‌برانگیزی داشته. با ورود فرزند دوم فرزند اول از کانون توجه خارج میشه و تمام محبتی که قبلاً از طرف والدین دریافت می‌کرده را باید با خواهر یا برادرش شریک بشه. به همین دلیل حسادت در کودکان اول بیشتر از سایر فرزندان خانواده‌س. تحقیقات نشون داده که فرزندان دوم حسادت کمتری نشون میدن؛ چون اونا هیچ‌وقت به‌تنهایی موردتوجه انحصاری والدین نبودن.
سن حسادت کودکان
میزان و شدت حسادت در کودکان متفاوته و به عواملی مثل سن، جنس، هوش و رشد ذهنی، تعداد فرزندان و رفتار والدین بویژه مادر بستگی داره. بعضی روان‌شناس‌ها معتقدن که حسادت کودکان از 15 تا 16 ماهگی شروع میشه و از سن 2 تا 5 سالگی و دوره بلوغ به اوج می‌رسه؛ به‌عنوان‌مثال یک کودک 8ساله در مقایسه با یک کودک ۳ ساله نسبت به تولد فرزند جدید حسادت کمتری داره. چون هرچی کودک بزرگ‌تر میشه ارتباطات اجتماعی اون بیشتر و وابستگی به والدین و مخصوصاً مادر کمتر میشه.
نشانه‌های حسادت در کودکان
حسادت احساس ناخوشایندی هست که وقتی در کودک به وجود بیاد به روش‌های مختلف می‌تونه اونا بروز بده. والدین به‌جای مقابله منفی با این علائم باید نشانه‌ها را بشناسن و با برخورد مناسب تلاش کنن کودک را درک کنن. این علائم عبارت‌اند از:
- حس مالکیت کامل برای همه چیز
- انجام رفتارهای پرخاشگرانه با رقبا
- چسبندگی زیاد به والدین
- انجام رفتارهای نامناسب برای جلب‌توجه
- مقایسه وسایل شخصی خود و مهارت‌ها با سایر کودکان
روش های موثر از بین بردن حسادت کودکان
حسادت در کودکان یک مسئله جدیه که اگر والدین نسبت به اون بی‌توجه باشن می‌تونه آسیب‌های زیادی به کودک وارد کنه و حتی در بزرگسالی هم موجب بروز اختلال بشه. در ادامه برخی راهکارهایی را ارائه می‌دیم که از طریق اونا میشه به صورت مناسب با حس حسادت کودک مقابله کرد.
1. سوق‌دادن احساسات منفی به احساسات مثبت
وقتی کودک از افکار منفی خودش میگه باید تلاش کنید اونا را به سمت مثبت ببرید تا از این طریق بتونه با حسادت کنار بیاد؛ اگر دوست یا خواهر و برادرش عملکرد بهتری داره به‌جای مقایسه و سرزنش‌کردن، کودک را تشویق کنید که بیشتر تلاش کنه یا از مهارت‌ها و توانایی‌هایی که در اونا موفق‌تره تعریف کنید.
2. اهمیت شراکت را برای کودک روشن کنید
وقتی کودک یاد می‌گیره که وسایل و اسباب‌بازی‌هاش را با دیگران شریک بشه و در بازی‌های گروهی شرکت کنه، متوجه اهمیت مهربانی و تعامل گروهی میشه. این رفتار باعث میشه که نه‌تنها حس حسادت در اون از بین بره؛ بلکه با پیداکردن دوست اونا را رقیبی برای خودش نمی‌بینه و حس حسادت در کودکان کم میشه.
3. شنونده خوبی باشید
حسادت یک حس سطحی و گذرا نیست. به همین دلیل با بروز علائم اون باید نسبت به کاهش اون اقدام کنید. وقتی کودک در مورد حس خشم و تنفر خودش صحبت می‌کنه به حرفاش گوش کنید. گوش‌دادن باعث میشه که کودک حس امنیت کنه و بتونه بر حسادت خودش غلبه کنه.
4. دلسوز و مراقب فرزند خودتون باشید
ممکنه کودک با رفتارهای پرخاشگرانه و سرکشی حسادت خودش را بروز بده. در این حال نباید کودک را سرزنش، سرکوب یا تنبیه کنید. بلکه نسبت به اون دلسوز باشید. چون این یک وضعیت عاطفی دشواره که کودک برای بیرون اومدن از اون به محبت والدین نیاز داره.
5. رفتارهای مثبت را نهادینه کنید
از ابراز مواردی که باعث میشه حس حسادت در کودک بیشتر بشه خودداری کنید. رفتارهای اجتماعی و مشارکتی درست مثل مراقبت، محبت و مهربانی را به کودک یاد بدید. با زبان قابل‌درک کودکانه درباره حس حسادت با اون صحبت کنید تا بتونه با این حس کنار بیاد. این رفتار باعث کاهش حس حسادت در کودکان میشه.
6. خودداری از تحسین زیاد کودک
رفتارهای والدین در مورد اهمیت‌دادن به کودکی که دچار حس حسادت شده نباید اغراق‌آمیز باشه. تعریف و تمجید اغراق‌آمیز باعث میشه تا کودک حس کنه کاملاً بدون رقیبه و در برخورد با کودکان دیگه احساس ناامنی می‌کنه.
7. تقویت مثبت‌اندیشی در کودک
رفتارها و نگرش‌های منفی والدین می‌تونه حس حسادت در کودکان را تشدید کنه. والدین باید با به‌کارگیری این روش‌ها نگرش‌های مثبت را در کودک تقویت کنم. ازطریق عشق و محبت، تشویق کودک به داشتن بینش و اهداف درست و کنترل نجواهای درونی که باعث حسادت میشه، باعث تقویت مثبت‌اندیشی در کودک میشه.
جمع‌بندی
حس حسادت در کودکان یکی از احساسات ناخوشایندیه که اغلب کودکان اونا تجربه می‌کنن. والدین نباید نسبت به این مسئله بی‌اهمیت باشن و با به‌کارگیری روش موثر از بین بردن حسادت کودکان تلاش کنن این حس مخرب را در کودک کم کنن. معمولاً اوج سن حسادت کودک بین 2 تا 5 سالگی هست و بعد از اون با بزرگ‌شدن کودک و کاهش نسبی وابستگی به والدین حس حسادت کم میشه. تقویت حس مثبت‌اندیشی، اهمیت‌دادن به احساسات کودک، عدم مقایسه با همسالان از راهکارهاییه که موجب کاهش حسادت در کودک میشه. با مراجعه به وب‌سایت خانم فاطمه مرادی روان‌شناس و درمانگر کودک و نوجوان می‌توانید بصورت حضوری یا آنلاین از خدمات مشاوره استفاده کنید.
