امروزه به دلایل متعدد محیطی، اجتماعی، بیولوژیکی و… میزان افسردگی و اضطراب افزایشیافته. به همین دلیل بسیاری از افراد از داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی استفاده میکنن. نکته مهم درمورد مصرف این نوع داروها اینکه باید با تجویز و تحتنظر پزشک مصرف بشن.
در این زمینه داروهای مختلفی وجود داره که روانپزشک بر اساس شرایط مراجع تجویز میکنه. به همین دلیل نمیتونیم تنها یک دارو را بهعنوان بهترین دارو برای درمان افسردگی و اضطراب نام ببریم. تحقیقات زیادی درباره تاثیر داروهای افسردگی بر مغز انجام شده که در این مقاله از وبسایت روانشناسی فاطمه مرادی درمانگر فردی، کودک و نوجوان درباره داروهای موثر در درمان افسردگی و اثرات اون صحبت میکنیم.
اضطراب و افسردگی
اضطراب و افسردگی چیست؟ قبل از معرفی داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی بهتره با این دو مشکل روحی که افراد زیادی باهاش درگیرن آشنا بشیم. افسردگی و اضطراب از مشکلات مربوط به سلامت روان هستن که میتونن بر زندگی طبیعی فرد اثر بذارن. این دو بیماری از نظر علائم، دلایل و درمان شباهتها و همچنین تفاوتهای اساسی دارن.
افسردگی و اضطراب هر دو میتونن علاوه بر روان فرد، علائم جسمی هم ایجاد کنن. مثلاً افسردگی میتونه باعث تغییرات در الگوی خواب یا اشتهای فرد بشه و افراد مبتلا به اضطراب هم ممکنه سرگیجه یا درد در قفسه سینه را تجربه کنن. البته باید بگیم که هر فردی در طول زندگی خودش میزانی از افسردگی یا اضطراب را تجربه میکنه که گذرا هستن و میتونه مربوط به شرایط جسمی یا محیطی باشه.
باید دقت داشت که اگر چنین مشکلاتی طولانیمدت باشن باید برای درمان اونا اقدام کرد. مراجعه به متخصص روانشناسی یا روانپزشکی بهترین راهکار برای حل این مشکلاته و نباید خودسرانه از داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی استفاده بشه. افراد مبتلا به اختلال اضطراب و افسردگی این علائم روحی روانی را تجربه میکنن:
- عدم تمرکز
- اعتمادبهنفس پایین
- احساس نگرانی بیدلیل
- بدبینی و احساس ناامیدی
- زودرنجی و گریههای بیدلیل
- امیدوار نبودن و حس بیارزشی زندگی
همچنین برخی علائم جسمی اختلال اضطراب و افسردگی شامل این موارده:
- سردرد
- کمردرد
- تغییر وزن
- درد مفاصل و عضلات
- اختلالات خواب
- مشکلات گوارشی
- خستگی و کاهش انرژی
- درد در قفسه سینه
داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی؛ دلایل بروز اضطراب و افسردگی
متخصصان علم روانشناسی و روانپزشکی برای شروع دوره درمان اضطراب و افسردگی ابتدا این مشکلات را ریشهیابی میکنن تا با پیبردن به دلایل مشکل، داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی را تجویز کنن. با درنظرگرفتن شرایط جسمی و روحی مراجعهکننده و شدت مشکل، متخصص بهترین دارو برای درمان افسردگی و اضطراب را تجویز میکنه. مهمترین دلایل بروز این مشکل شامل موارد زیره:
- عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی
- ضربههای روحی و روانی
- قرارگیری در محیطهای پرتنش
- اختلال در عملکرد پیامرسانهای عصبی در مغز
داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی
افسردگی و اضطراب دیگه به بخش جداییناپذیر زندگی امروزی تبدیلشدن و افراد زیادی با این مشکلات درگیرن. این اختلالات بهراحتی قابلدرمان هستن به شرطی که به متخصص مراجعه کرده و از مصرف خودسرانه داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی خودداری کرد.
کسی نمیتونه منکر تاثیر داروهای افسردگی بر مغز بشه و بهموازات اثرات مثبت، اثرات منفی نیز دارن. به همین دلیل کنترل توسط متخصص، دوز مصرفی و رعایت دورههای درمانی اهمیت زیادی داره.
1. بهترین دارو برای درمان افسردگی
در حال حاضر تقریباً 30 نوع دارو به عنوان بهترین دارو برای درمان افسردگی تولید و مصرف میشه. این داروها را در 5 گروه مختلف دستهبندی میکنن که عبارتاند از:
1. داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی؛ داروهای TCA
این گروه از داروهای ضدافسردگی ترکیبات شیمیایی خاصی دارن و ساختارشون سهحلقهایه و به دلیل همین ساختار، داروهای سه حلقهای هم بهشون گفته میشه. دوکسپین، دزیپرامین، آمیتریپتیلین، پروتریتیلین، تریپیرامین و کلومیپرامین در این دسته قرار میگیرن.
2. داروهای سروتونینرژیک
دسته دیگری از داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی داروهای سروتونینرژیک هستن که علاوه بر کاهش علائم افسردگی در درمان اختلالات ناشی از افسردگی نقش مؤثری دارن. این داروها یک نمونه از بهترین دارو برای درمان افسردگی هستن که میرتازاپین و میانسرین از این گروه بسیار متداولن.
3. مهارکننده های مونوآمین اکسیداز
از داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز هستن. مونوآمین اکسیداز یک آنزیم در مغزه که احتمال میدن در ایجاد یا بهبود افسردگی نقش داره. این دسته از داروها شامل سلژیلین، فنلزین، سیپرومین و ایزوکاروباکسیدید هستن و نمونه بارزی از تاثیر داروهای افسردگی بر مغز هستن.
4. SSRI و SNRIها
دسته دیگر از داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی SSRI و SNRIها هستن. SSRIها مکانیسم بازگردانی سروتونین در مغز را مسدود میکنن. درنتیجه شدت احساسات تجربهشده در فرد کم میشه. این درحالیه که گروه SNRIها میزان ترشح نوراپینفرین و سروتونین را افزایش میدن و تأثیر مثبتی در بهبود خلقوخو دارن. داروهای این گروه عبارتاند از: فلوکستین، سیتالوپرام، فلووکسامین، اسیتالوپرام، سرترالین، پاروکسیتین، دولکستین، ونلافاکسین و دسونلافاکسین هستن.
2. داروهای موثر در درمان اضطراب
داروهایی که در قسمت قبل ذکرشدن غالباً برای درمان افسردگی تجویز و مصرف میشن. در این بخش بیشترین تمرکز ما روی داروهای ضداضطرابه. بیماران با مصرف داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی میتونن علائم ناشی از این مشکلات را مدیریت کنن و روند طبیعی زندگی را در پیش بگیرن. نباید نسبت به استرس و اضطراب در کودکان هم بیتوجه بود و عدم درمان استرس در کودکان اثرات ناگواری در دورههای بعدی زندگیش داره.
پزشک برای تجویز بهترین دارو برای درمان افسردگی و اضطراب بعد از ارزیابیهای لازم ممکنه چند دارو را امتحان کنه تا بهترین داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی را متناسب با شرایط و شدت بیماری تجویز کنه. البته ذکر این نکته هم مهمه که داروهای موجود برای مشکلات سلامت روان بر اساس بیماری دستهبندی نمیشن؛ بلکه طبق علائم بیماری و عملکرد داروها هستن. به همین دلیل در بسیاری از مواقع داروهای درمان افسردگی برای اضطراب هم تجویز میشن. داروهایی که برای کاهش اضطراب و استرس تجویز میشن عبارتاند از:
1. بوسپیرون
این دارو برای درمان استرس کوتاهمدت و همینطور اختلالهای استرسی مزمن در بلندمدت تجویز میشد. تاثیر بوسپیرون روی مغز مثل تاثیر داروهای افسردگی بر مغزه و روی مواد شیمیایی مغز که مسئول تنظیم خلقوخو هستن اثر میذاره. تمام داروهای شیمیایی و از جمله داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی بهموازات اثرات درمانی عوارض جانبی هم دارن. حالت تهوع، سرگیجه و سردرد بعضی از عوارض جانبی بوسپیرون هستن.
2. بنزودیازپین ها
دسته دیگری از داروهای اضطراب و استرس بنزودیازپینها هستن که اثرات آرامبخش دارن و نقش مؤثری در آرامسازی عضلات و ذهن دارن. اغلب داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی روی انتقالدهندههای عصبی در مغز اثر میذارن. داروهای گروه بنزودیازپینها در درمان اختلالات اضطرابی مثل اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال پانیک و اختلال اضطراب فراگیر مؤثر هستن. برخی داروهای این گروه عبارتاند از:
- اگزازپام
- لورازپام
- دیازپام
- آلپرازولام
- کلونازپام
- کلرودیازپوکساید
این داروها هم عوارض جانبی خودشونا دارن و مشکلاتی مثل مشکلات حافظه، مشکلات تعادلی، خوابآلودگی و وابستگی دارویی در بین برخی مصرفکنندگان گزارش شده. در این گروه داروهای دیازپام، کلونازپام، لورازپام و آلپرازولام در گروه داروهای ضداضطراب سریعالاثر هستن که 30 دقیقه تا 1 ساعت بعد از مصرف بر مغز اثر میذارن.
3. بتابلاکرها
این گروه از داروها یعنی بتابلاکرها معمولاً برای درمان بیماریهای قلبی استفاده میشن؛ ولی از این داروها بهعنوان داروهای ضداضطراب مخصوصاً برای اختلال اضطراب اجتماعی استفاده میشه. معروفترین داروی این گروه پروپرانولول که برای کاهش علائم اضطراب و استرس تجویز میشه. معمولاً این گروه از داروها عوارض جانبی ندارن؛ ولی ممکنه برخی افراد میزانی از این عوارض را تجربه کنن:
- حالت تهوع
- خستگی
- خوابآلودگی
- سرگیجه
- خشکی دهان
- تنگی نفس
- مشکلات خواب
تاثیر داروهای افسردگی بر مغز
داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی با اثرگذاشتن روی بخشهایی از مغز در بهبود و درمان اختلالات مربوط به سلامت روان تاثیر میذارن. تا قبل از این تصور میشد که تاثیر داروهای افسردگی بر مغز چند هفته بعد از اولین مصرف ظاهر میشه؛ ولی بررسیهای جدید نشون داده که این نوع داروها درنهایت تا سه ساعت بعد از مصرف روی مغز اثر میذارن.
در مطالعات انجام شده انواع بهترین دارو برای درمان افسردگی و اضطراب مورد تحقیق قرارگرفتن و بهعنوانمثال مشخص شد که مصرف داروی سیتالوپرام بعد از سه ساعت، اتصال درونی در اغلب نواحی مغز را کم میکنه. همچنین داروهای SSRI با تغییر اتصالات مغز موجب افزایش تولید سروتونین میشن؛ درحالیکه قبلاً تصور میشد برای شروع این اثرگذاری مدتزمان بیشتری طول میکشه.
دکتر جولیا ساچر سرپرست تحقیقات گفته: «ما فکر نمیکردیم یک دارو از گروه SSRI در مدتزمان کوتاهی بتونه تأثیر زیادی روی مغز بذاره. امیدواریم نتایج تحقیقات ما به پزشکان کمک کنه تا روشهای درمانی مناسبی برای تجویز داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی در پیش بگیرن.»
باید دقت داشت که بعضی داروهای ضدافسردگی حتی بهترین دارو برای درمان افسردگی ممکنه افکار و اقدام به خودکشی را در بین مصرفکنندگان و بهویژه کودکان، نوجوانان و جوانان افزایش بده. به همین دلیل مصرف خودسرانه دارو، کمتر یا بیشتر از دوز تجویز شده و قطع دارو بدون اجازه پزشک اکیداً ممنوعه.
جمعبندی
امروزه به دلایل مختلف محیطی، بیولوژیکی و اجتماعی اضطراب و افسردگی بسیار شایعه. البته هر انسانی ممکنه در برههای از زندگی و در کوتاهمدت دچار این مشکلات بشه؛ ولی درصورتیکه این اختلالات سلامت روان به مشکل حاد تبدیل بشه لازمه برای درمان اونها اقدام کرد.
انواع داروهای موثر در درمان اضطراب و افسردگی وجود داره که پزشک بر اساس شرایط بیمار اونا را تجویز میکنه. نمیتونیم تنها یک دارو را بهعنوان بهترین دارو برای درمان افسردگی یا اضطراب معرفی کنیم؛ چرا که پزشک بر اساس شدت، مدتزمان، طول دوره بیماری و شرایط خاص بیمار دارو تجویز میکنه.
قبلاً تصور میشد که تاثیر داروهای افسردگی بر مغز چند هفته طول میکشه؛ ولی تحقیقات جدید نشون داده که حداکثر تا سه ساعت بعد از اولین مصرف، اثرات داروها مشخص میشه. خانم فاطمه مرادی روانشناس و مشاور کودک، نوجوان و خانواده از روانشناسان باتجربه است که راهکارهای مفیدی برای درمان اختلالات سلامت روان و از جمله اضطراب و افسردگی در اختیار مراجعین قرار میدن. برای رزرو نوبت مشاوره میتونید به صفحه تماس با من مراجعه کنید.
