در بحث فرزندپروری تربیت فردی مستقل، سالم و مسئولیت‌پذیر یکی از مهم‌ترین اهداف والدین است. استقلال یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که پرورش آن در کودک باید از کودکی و حتی نوزادی آغاز شود. مستقل شدن کودک در یک روند تدریجی شکل می‌گیرد. کودک باید به‌تدریج یاد بگیرد بدون کمک والدین غذا بخورد، لباس بپوشد و بخوابد. حس استقلال در کودک موجب افزایش اعتمادبه‌نفس او می‌شود. وقتی کودک بتواند به‌تنهایی و جدا از اتاق والدین بخوابد، اعتمادبه‌نفس او افزایش می‌یابد و با بالارفتن سن حس استقلال‌طلبی، عزت‌نفس و اتکا به خود در او افزایش می‌یابد. چنین کودکی می‌تواند در غیاب والدین در تنهایی خود نیز احساس امنیت کند. جداکردن اتاق کودک یکی از مراحلی است که در جهت استقلال کودک برداشته می‌شود. اگر با تکنیک های موثر در استقلال کودکان آشنایی ندارید، خانم فاطمه مرادی روان‌شناس و درمانگر کودک، نوجوان و خانواده راهنمای شما خواهد بود تا بتوانید کودکی مستقل تربیت کنید.
مستقل شدن کودک
ناآگاهی والدین از اصول فرزندپروری موجب می‌شود نتوانند فرزندانی مستقل پرورش دهند. چنین کودکانی در بزرگسالی از نظر استقلال دچار مشکل خواهند شد و به حضور والدین نیاز خواهند داشت؛ اگر وابسته بودن کودک کنترل نشود نه‌تنها کودک شما چیز جدیدی یاد نخواهد گرفت؛ بلکه عدم استقلال او آسایش شما را نیز به خطر می‌اندازد. وقتی کودک به‌گونه‌ای تربیت شود و به این آگاهی برسد که زندگی همیشه پیروزی و شادمانی نیست و ناراحتی و شکست هم بخشی از زندگی هستند، راحت‌تر می‌تواند با ناکامی‌ها کنار بیاید. کودکی که استقلال را فراگرفته می‌تواند به اشتباهات خود پی ببرد و از والدین خود راهنمایی بخواهد. مستقل شدن کودک موجب افزایش عزت‌نفس و احساس خود ارزشی در او می‌شود.
تکنیک های تربیت کودک مستقل؛ مستقل شدن کودک
برای تربیت یک کودک مستقل لازم نیست خیلی به خود و فرزندتان سخت بگیرید. روش‌های تربیتی مناسبی برای مستقل شدن کودک وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
1. عشق، احترام و صبر
سه عنصر کلیدی عشق، احترام و صبر موجب می‌شوند فرزند شما مستقل بار بیاید. وقتی کودک از طرف والدین عشق، احترام و صبر ببیند به‌سوی کسب تجربه‌های جدید خواهد رفت. وقتی مطمئن باشد از او حمایت می‌کنید، به انتخاب او احترام می‌گذارید و در برابر اشتباهاتش صبر می‌کنید، او نیز از روبروشدن با تجربه‌های جدید و چالش‌های زندگی نمی‌ترسد و کودک شما استقلال را خواهد آموخت.
2. حس مسئولیت‌پذیری
یکی از عواملی که در مستقل شدن کودک نقش دارد، حس مسئولیت‌پذیری است. کودک باید یاد بگیرد که در جمع خانواده همه اعضا در برابر خانه و خانواده مسئول هستند. این کار را با دادن مسئولیت‌های کوچک به کودکتان آغاز کنید؛ مثلاً کودک مسئول تمیزکردن اتاق یا کمد خود است. او را در خریدهای خانه مشارکت دهید. داشتن مسئولیت موجب می‌شود تا کودک مستقل و خودساخته بار بیاید.
3. فراگیری مهارت‌های زندگی
کودک در کنار خانواده خود مهارت‌های زندگی سالم را یاد می‌گیرد. اگر کودکان از همان آغاز مهارت‌های مختلف زندگی را فرانگیرند، در بزرگسالی دچار مشکلات متعدد خواهند شد.
4. داشتن یک فضای مستقل
اجازه دهید کودک شما چیزهایی را کشف و از ذهن و خلاقیت خود برای حل مشکلات استفاده کند. این کار باعث می‌شود کودک افکار خود را جمع کند، به حرکت بعدی فکر کند و یک برنامه در ذهن خود بسازد. موفقیت در چنین کاری موجب افزایش اعتمادبه‌نفس او شده و حس استقلال در او رشد می‌یابد.
5. اجازه اشتباه
همه انسان‌ها در زندگی خود مرتکب اشتباه می‌شوند. اشتباه‌کردن و کسب تجربه از آن‌ها منجر به موفقیت‌های بعدی می‌شود. نکته مهم دراین‌رابطه چگونگی برخورد با اشتباهات است. در مواجهه با اشتباهات کودک او را سرزنش نکنید؛ بلکه به او بفهمانید که به توانایی‌هایش ایمان دارید و روش درست انجام کار را به کودک یاد دهید.
6. تشویق
یکی از بهترین روش‌ها برای ایجاد انگیزه و مستقل شدن کودک تشویق‌کردن است. تلاش‌های کودک در مسیر مستقل شدن را ستایش کنید. تشویق کودک موجب افزایش اعتمادبه‌نفس در او می‌شود و می‌تواند کارهای بیشتری را بدون کمک والدین انجام دهد.
فراموش نکنید با تقویت اعتمادبه‌نفس در کودکان خود می‌توانید به مستقل شدن آن‌ها کمک کنید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله اعتماد به نفس کودکان را تقویت کنید را مطالعه کنید.
جداکردن اتاق کودک
یکی از مهارت‌هایی که کودک باید یاد بگیرد تنها خوابیدن در اتاق خود است. بیشتر والدین از سن 3 یا 4 سالگی برای جداکردن اتاق کودک تلاش می‌کنند؛ اما برخی دیگر از والدین تا سنین 6 یا حتی 11-10 سالگی اجازه می‌دهند فرزندشان با آنان بخوابد. ادامه این روند تا سن 11-10 سالگی منجر به بروز مشکلاتی مانند عدم استقلال و کاهش اعتمادبه‌نفس در کودک می‌شود، مستقل شدن کودک را به تأخیر می‌اندازد و کودک بیش از حد به والدین خود وابسته می‌شود.
بهترین زمان جداکردن اتاق کودک
زمان جداکردن اتاق کودک به شرایط والدین و سن آن‌ها بستگی دارد. بهتر است تا سن 18-12 ماهگی کودک در اتاق والدین ولی در تختخواب جداگانه بخوابد. خوابیدن کودک در اتاق والدین در 12 ماه اول زندگی به تقویت رابطه والدین و کودک کمک می‌کند؛ ولی از 18 ماهگی به بعد بهتر است اقدامات اولیه برای جدا خوابیدن کودک آغاز شود. می‌توانید با این توصیه‌ها شروع کنید:
1. آرامش خاطر کودک
با انتقال محل خواب کودک به اتاق جدید از او بخواهید در آن بخوابد. این کار ممکن است چند روز یا چند ماه طول بکشد. می‌توانید چند شب اول را با او در اتاق جدید بخوابید؛ چون جدایی یکباره آرامش خاطر کودک را بر هم خواهد زد.
2. نور اتاق
پرده‌ها را بکشید و یک چراغ‌خواب با نور کم و ملایم روشن کنید. عواملی که می‌توانند خواب فرزند شما را مختل کنند را از اتاق دور کنید.
3. برنامه منظم؛ مستقل شدن کودک
داشتن یک برنامه منظم برای خواب و پایبندی به آن برای جداکردن اتاق کودک ضروری است؛ به‌عنوان‌مثال به داخل اتاق بروید، نور چراغ را کم کنید و با خواندن یک داستان یا لالایی او را بخوابانید. سپس چراغ را خاموش کرده و خارج شوید. جدا کردن اتاق کودک همراه با یک برنامه منظم به مستقل شدن کودک هم کمک می‌کند.
4. مقابله با استرس
اگر در مورد تنها خوابیدن فرزندتان نگران هستید می‌توانید چند شب اول را در اتاق او بخوابید. انتقال کودک به اتاق جدید برای والدین دشوار است. اگر تلاش کردید؛ ولی کارها خوب پیش نرفت می‌توانید کودک را به اتاق خود برگردانید و مدتی بعد دوباره امتحان کنید.
5. تشویق
می‌توانید برای کودک خود جایزه‌ای در نظر بگیرید و هر بار که او شب را تنها در اتاقش خوابید به او جایزه بدهید. این کار موجب ایجاد انگیزه در کودک می‌شود و در روند مستقل شدن کودک تأثیر مثبت دارد.
6.جدا کردن اتاق کودک؛ استفاده از عبارات مثبت
گاهی والدین برای جداکردن اتاق فرزند خود از عبارات تند و سرزنش‌آمیز استفاده می‌کنند تا کودک از آن‌ها حساب ببرد. این کار نه‌تنها بر روحیه کودک اثرات منفی می‌گذارد؛ بلکه موجب کاهش عزت‌نفس در کودک می‌شود. پس بهتر است از عبارات مثبت و تشویقی استفاده کنید.
7. آموزش استقلال
می‌توانید با استفاده از راهکار «محوشدن تدریجی حضور والدین» کودک خود را به جدا خوابیدن عادت دهید. این کار به روند مستقل شدن کودک کمک می‌کند. این تکنیک را به این صورت اجرا کنید. کودک را در تخت بخوابانید:
- در کنار کودک روی تخت بنشینید.
- کنار او روی صندلی یا زمین بنشینید.
- صندلی را بافاصله بیشتری از کودک قرار دهید.
- در چارچوب در بایستید یا بنشینید و منتظر باشید تا کودک به خواب رود.
- بیرون در منتظر باشید تا کودک بخوابد.
- در نهایت اجازه دهید بدون حضور والدین به خواب رود.
مزایای جدا خوابیدن کودک
جدا خوابیدن کودک یکی از موضوعات مهم فرزندپروری است که والدین از سنین پایین کودک باید به آن توجه کنند. چون هرچقدر این عمل به تأخیر بیفتد جداکردن اتاق‌خواب کودک دشوارتر خواهد بود. در اینجا به برخی مزایای جداکردن اتاق کودک می‌پردازیم.
1. استقلال و مسئولیت‌پذیری
عادت به تنها خوابیدن از آغاز کودکی به مستقل شدن کودک کمک می‌کند. داشتن فضای اختصاصی برای کودک موجب استقلال و مسئولیت‌پذیری او می‌شود و یاد می‌گیرد که از سنین پایین به خود تکیه کند. وقتی کودک اتاق مستقل داشته باشد به‌تدریج تخصیص وظایف برای مرتب‌کردن اتاق خود را فرا خواهد گرفت.
2. پیشرفت
کودکان برای درس‌خواندن نیاز به مکانی ثابت و اختصاصی دارند تا منظم باشند. داشتن یک فضای شخصی موجب حس امنیت و افزایش اعتمادبه‌نفس در فرزند شما خواهد شد.
3. حریم خصوصی
با افزایش سن کودک آن‌ها نیاز به حریم خصوصی خواهند داشت. کودک نمی‌خواهد در حضور بزرگ‌ترها لباس خود را عوض کند. اهمیت‌دادن به این خواسته و حفظ حریم خصوصی کودک موجب افزایش عزت‌نفس او می‌شود.
جمع‌بندی
تربیت فرزندانی مستقل و مسئولیت‌پذیر یکی از مهم‌ترین اهداف فرزندپروری است. مستقل شدن کودک فرایندی تدریجی است که از ماه‌ها و سال‌های آغازین زندگی باید شروع شود. یکی از مراحلی که کودک از طریق آن استقلال را فرامی‌گیرد جداکردن اتاق کودک است. این فرایند برای اغلب والدین دشوار و طاقت‌فرسا است؛ ولی بهتر است از سنین پایین برای این کار اقدام شود. اجرای روش‌هایی که برای جداکردن اتاق بکار می‌روند نیازمند صبر و حوصله است. به‌کارگیری تکنیک های موثر در استقلال کودکان موجب افزایش اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس در آنان می‌شود و در آینده به افرادی مستقل و کارآمد تبدیل خواهند شد. در لاین زمینه مس توانید از مشاور کمک بگیرید تا با تکنیک های موثر سریع تر به نتیجه برسید. فاطمه مرادی کارشناس ارشد روانشناسی کودک و نوجوان با ارائه راهکارهای کلیدی به شما کمک می‌کند تا ارتباط بهتری با فرزند خود داشته باشد. می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت فاطمه مرادی سربرگ تماس با من اقدام کنید.
