آگاهی از تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس در شکل‌گیری شخصیت هر فردی تأثیر بسیاری داره. اگر فرزندی در سنین نوجوانی دارید، باید بدانید که فرزند شما به این خاطر که در سن بلوغ هست و سختی‌ها و حساسیت‌های این دوران رو حتماً تجربه میکنه، تقویت عزت نفس و اعتمادبه‌نفس براش اهمیت زیادی پیدا میکنه. در نتیجه نوجوانان باید مهارت‌های افزایش عزت‌نفس را یاد بگیرند. در ادامه مقاله به بررسی تفاوت عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس و تعریف هر کدوم از اون‌ها می‌پردازیم.
افزایش عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس در شخصیت هر فردی موجب میشه تا به بسیاری از اختلالات شخصیت دچار نشه. این روزها تمامی روان‌شناسان سعی می‌کنند با تشریح تفاوت بین عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس و تقویت عزت‌نفس به بیماران کمک کنند تا اختلالات شخصیتی اون‌ها درمان بشه. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله استقلال طلبی نوجوان چیست؛ اهمیت و مزیت‌های استقلال‌طلبی را نیز مطالعه کنید.
عزت نفس به چه معنیه؟
در ادامه بررسی عزت نفس و اعتمادبه‌نفس، برای تعریف عزت‌نفس باید بگیم که عزت‌نفس یعنی من انسان ارزشمند و توانمندم و لایق یک زندگی موفق و شاد هستم. همچنین هر فردی باید بدونه که تمام انسان‌ها ارزشمند هستند و صلاحیت یک زندگی شاد و پر از موفقیت را دارن.
عزت‌نفس در واقع ذهنیت نوجوان نسبت به خودشه. یعنی میزان ارزشی که برای خودش قائل هست و خودش رو قبول داره. درواقع این تصویر ذهنی ارزشمند و احترام به خود که شکل‌گیری اون از دوران کودکی آغاز میشه و به‌مرور با تجارب مختلف تکمیل میشه، عزت‌نفس و ارزشمندی نوجوان رو نزد خودش شکل میده.
وقتی عزت نفس سالمی دارید یعنی به‌اندازه کافی از توانایی‌های خودتون آگاهی دارید و از اونچه هستید راضی هستید و خودتون رو دوست دارید. به همین علت هم احساسات خودتون رو به‌راحتی بیان می‌کنید، خودتون رو سرزنش نمی‌کنید و به خودتون اهمیت می‌دید.
اعتماد به نفس چیه؟
در ادامه بررسی عزت نفس و اعتماد به نفس، برای تعریف اعتماد به نفس نیز باید بگیم که در حالت کلی وقتی نوجوان دارای اعتماد به نفسه که نسبت به داشتن مهارت و توانایی در انجام کارهایی که در اون زمینه آگاهی داره، تصویر ذهنی مثبتی داشته باشه. بنا بر اعتقاد آلبرت بندورا ،در حالت کلی، داشتن اعتماد به نفس بالا یا پایین بی‌معنی هست. به‌این‌علت که به گفته بندورا، باید در زمینه‌های مختلفی اعتماد به نفس مورد ارزیابی قرار بگیره.
به‌عنوان‌مثال وقتی نوجوانی بگه که من به‌خوبی میتونم در جمع صحبت کنم و یا میتونم به‌خوبی نقاشی بکشم، این به این معناست که اعتمادبه‌نفس داره. ریشه کلمه اعتماد به نفس در انگلیسی (Self Confidence) از ریشه کلمه لاتین fidrire هست به معنای اعتماد کردن؛ بنابراین اعتماد به نفس یک مسئله کلی نیست و هر فردی باتوجه به استعدادها و توانایی‌های خاص خودش، در زمینه‌ای که مهارت داره، تصویر روشن و مثبتی از خودش داره که بیانگر میزان اعتمادبه‌نفس در اون شخص هست.
تقویت عزت نفس
در ادامه بررسی عزت نفس و اعتماد به نفس باید بگیم که برای تقویت عزت نفس راهکارهایی وجود دارند:
1- نقطه‌ضعف و 10 نقطه قوت خودتون رو یادداشت کنید. این موضوع به شما کمک میکنه تا برداشتی واقع بینانه از خودتون داشته باشید.
2- فعالیت‌ها و یا کارهایی که موردعلاقه‌تون هست رو انجام بدید. در طی روز حداقل 30 دقیقه با خودتون خلوت کنید و سعی کنید زمانی رو برای خودتون اختصاص بدید. یک لیست از علایق خودتون تهیه کنید و باتوجه به امکاناتی که در اختیارتون دارید، زمانی را برای انجام‌دادن اون‌ها در نظر بگیرید.
3- از مقایسه خودتون با دیگران دست بردارید و به یاد داشته باشید که تنها شخصی که باید خودتون رو باهاش مقایسه کنید، فقط خودتون هستید.
4- در ادامه بررسی عزت‌نفس و اعتماد به نفس، مورد دیگری که باید به اون توجه کنید، اینه که دست از کمال‌گرایی بردارید و اشتباهات‌تون رو بپذیرید. توجه داشته باشید که هیچ فردی کامل نیست و تلاش برای رسیدن به حداکثر کمال، فقط باعث ناامیدی میشه. درحالی‌که پذیرفتن اشتباهات به رشد شما کمک خیلی زیادی خواهد کرد.
5- سعی کنید افکار منفی و منفی‌گرایی رو از ذهنتون دور بریزید و پاک کنید. اگر از خودتون تصور بدی داشته باشيد، افكارتون هم منفی میشن و مسلماً بر روی رفتار و احساستون تأثير بدی میذاره. زمانی كه احساس بدی داريد فقط چيزهای ناخوشايند رو به‌خاطر میارید و بدبين میشید؛ بنابراین انتقادکردن از خودتون رو متوقف کنید و قدردان خودتون باشید. نقایص خودتون رو پذیرا باشید و تمام بخش‌های وجودتون رو همونطور که هستند دوست داشته باشید.
6- در ادامه بررسی عزت‌نفس و اعتماد به نفس به یاد داشته باشید که دنیای مجازی دنیای غیرواقعی هست و همه افراد خود واقعی خودشون رو نشون نمیدن. پس سعی کنید که باطن زندگی خودتون رو با ظاهر زندگی افراد مقایسه نکنید و تا جایی که امکانش هست، استفاده از شبکه‌های اجتماعی رو کم کنید و زمان بیشتری رو برای تجربه‌کردن دنیای واقعی اطرافتون صرف کنید.
7- خودتون رو دوست داشته باشید و همونطور که هستید، بپذیرید. یکی از نتایج عزت نفس پایین، مهربون نبودن فرد با خودش هست. خودتون رو ارزشمند بدونید و به خودتون عشق بورزید. با مهربانی با خودتون صحبت کنید و از یادآوری نقاط مثبتتون به خود غافل نشید. برای خودتون هدیه بخرید و خودتون رو به یک رستوران و یا کافه دعوت کنید.
8- در ادامه بررسی عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس، نکته بعدی این هست که انجام کارهای مختلف و مسئولیت‌پذیری رو تجربه کنید. افرادی که از پذیرش مسئولیت‌های جدید خودداری می‌کنند، از عزت‌نفس پایینی برخوردار هستند، به این دلیل که از شکست می‌ترسند. این افراد، تنها کارهایی رو انجام میدن که در اون از توانایی‌های بالاتری برخوردار باشند. یکی از راه‌های افزایش عزت‌نفس این هست که سعی کنید مسئولیت بعضی از کارها رو به‌صورت داوطلبانه به عهده بگیرید و درصورتی‌که در انجام اون کار موفق نبودید اون رو بیان کنید و درباره عدم موفقیت و نقاط ضعف خودتون با دیگران صحبت کنید.
9- به‌صورت منظم، تمرین مراقبه ذهن‌آگاهی رو در برنامه زندگی خودتون قراربدید.
10- بالابردن عزت‌نفس فرایندی پیوسته هست و هیچ‌وقت به پایان نمی‌رسه؛ بنابراین همواره به رشد و حرکت خود ادامه بدید و صبور باشید. در این راه باید تلاش زیادی داشته باشید، اگر از این مسیر خارج شدید، دوباره از اول شروع کنید و باقدرت بیشتری به حرکت ادامه بدید، خودتون رو شایسته زندگی شاد بدونید و در نظر داشته باشید که هرچقدر بیشتر برای خودتون ارزش قائل بشید، دیگران هم برای شما ارزش بیشتری قائل خواهند شد.
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس
در ادامه مقاله به بررسی تفاوت عزت نفس و اعتمادبه‌نفس می‌پردازیم. لازم به ذکر هست که دانستن تفاوت‌های این دو مفهوم در زندگی اهمیت زیادی داره.
1- جنبه‌های مختلف زندگی
در زندگی برای انجام هر کاری نیاز هست که در اون زمینه از اعتماد به نفس کافی برخوردار بود. برای مثال اگر قصد دارید:
- مهارت جدیدی یاد بگیرید مثل خیاطی، نقاشی، رانندگی و…
- کار جدیدی رو شروع کنید
- در جمع‌های مختلف صحبت کنید
- یا اینکه رشته ورزشی که دوست دارید رو به‌صورت حرفه‌ای دنبال کنید
و مسائل و حیطه‌های دیگری که لازم هست در هر کدومشون اعتماد به نفس کافی داشته باشید تا بتونید به‌خوبی اون کار رو انجام بدید. درواقع اعتماد به نفس در تمام جنبه‌های زندگی ما باید حضور داشته باشه. اما عزت نفس این‌طور نیست و یک جنبه بیشتر نداره، ما یا عزت نفس داریم و یا نداریم.
2- احساس درونی یا بیرونی
یکی دیگر از موارد تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس در احساس بیرونی یا احساس درونی هست. اعتماد به نفس احساسی بیرونی هست و عزت نفس احساسی کاملاً درونی هست.
به همین دلیل زمانی که می‌خوایم کاری رو برای اولین‌بار انجام بدیم، باید بررسی کنیم که می‌تونیم به‌خوبی اون کار رو به ثمر برسونیم یا نه. اگه اعتماد به نفس کافی در زمینه و حیطه موردنظر داشته باشیم، می‌تونیم استعدادها و توانایی‌های خودمون رو باور کنیم و در نتیجه برای انجام اون کار اقدام کنیم.
اما عزت‌نفس احساسی درونی است. اینکه تا چه اندازه ما به شایستگی‌های خودمون باور داریم و به خودمون احترام میزاریم و ارزش قائل هستیم. تا چه اندازه به خودمون عشق می‌ورزیم و تا چه اندازه‌ای خودمون رو دوست داریم. تمام این حس‌ها از درون ما نشئت می‌گیرند.
3- اعتماد به نفس و عزت نفس کاذب
از دیگر موارد تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس در کاذب بودن این دو مفهوم هست. اعتماد به نفس کاذب وجود داره اما عزت نفس کاذب اصلاً وجود نداره. به بیان دیگه، هرچقدر که ما عزت نفس بیشتری داشته باشیم و برای تقویت اون تلاش کنیم، نتیجه خوبی خواهیم گرفت و از این بابت آسیبی به ما نمی‌رسه.
اما اعتماد به نفس کاذب این‌طور نیست. اگر در رابطه با موضوع خاصی اعتماد به نفس کاذب و بیش از حد داشته باشیم، بدون شک با شکست مواجه میشیم. برای مثال اگه فردی در رانندگی اعتماد به نفس کاذب داشته باشه و بدون اینکه به علائم راهنمایی و رانندگی توجهی داشته باشه، با سرعت بسیار بالا رانندگی کنه، قطعاً تصادف خواهد کرد.
بنابراین، اعتماد به نفس کاذب برای ما سودمند نیست. به‌این‌علت که افراد احساس توانایی‌هایی رو می‌کنند که اصلاً اون‌ها رو ندارند. اما عزت نفس هر چه بیشتر باشه، بهتر هست.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس پرداختیم. همونطور که گفتیم، اعتماد به نفس و عزت نفس در شکل‌گیری شخصیت نوجوانان تأثیر بسیاری داره. به این خاطر که دوران نوجوانی، سختی‌ها و حساسیت‌های بسیاری رو داره، که یادگرفتن تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس و افزایش مهارت‌های این دو مفهوم در زندگی نوجوان، اهمیت ویژه‌ای داره.
به‌این‌علت که باعث میشه حتی در طی سال‌های آینده و بزرگسالی نیز، به فرد کمک کنه و در رسیدن به زندگی بهتر و موفقیت‌های بیشتر تأثیر بسیاری داشتهباشن. همچنین در این مقاله راهکارهای تقویت عزت نفس رو ذکر کردیم. اگر فرزند نوجوان شما در زمینه عزت نفس و اعتماد به نفس دچار مشکل است توصیه می‌کنیم که به یک روان‌شناس کودک مراجعه کنید.
