در دوره نوجوانی به دلیل تغییرات جسمی و روحی نوجوان مستعد استرسه. به همین دلیل والدین باید برای کاهش استرس در نوجوانان اقدام کنند. عوامل متعدد فردی و محیطی موجب بروز استرس‌های دوره نوجوانی میشه. تغییرات هورمونی بر جسم و روان نوجوان اثرات زیادی میذاره و این تغییرات لازمه رشد جسمانی، روحی و شخصیتی فرده. اضافه‌شدن استرس به تغییرات طبیعی دوره نوجوانی می‌تونه مشکلات بیشتری به‌وجود بیاره.
بی‌توجهی نسبت به درمان اضطراب نوجوانان و مدیریت اونا اثرات مخربی بر نوجوان و آینده اون خواهد داشت. با به‌کارگیری راهکارهای عملی و صحیح برای درمان استرس و اضطراب نوجوانان می‌تونیم به اونا کمک کنیم تا از این مرحله حساس به‌سلامت عبور کنن. در این مقاله با خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان همراه می‌شیم تا بهترین راهکارهای مقابله با استرس نوجوانان را بررسی کنیم.
استرس در نوجوانان
اضطراب یا استرس پاسخی به چالش‌ها و موقعیت‌های دشواریه که فرد با اونا روبرو میشه. همه افراد استرس را تجربه می‌کنن و البته بعضی استرس‌ها می‌تونن مفید باشن. به همین دلیل اگر فرزند شما گاهی دچار استرس میشه نگران نشید. چون استرس در برخی مواقع مثل محرکی عمل می‌کنه که انسان را برای وارد‌شدن به چالش‌های جدید و انجام کارهای خلاقانه سالم تشویق می‌کنه. البته استرس بیش از اندازه طبیعی در نوجوان می‌تونه خطرناک و آسیب‌زا باشه و باید نسبت به کاهش استرس در نوجوانان هوشیار باشیم.
استرس غیرطبیعی در نوجوان می‌تونه موجب مختل‌شدن تمرکز و قوه تفکر اون بشه. استرس در نوجوانان به دلیل نگرانی و اضطراب‌های منطقی و غیرمنطقیه. البته در برخی موارد نوجوان به‌راحتی می‌تونه با استرس خودش کنار بیاد و برای کاهش استرس‌های خودش راه‌حل پیدا کنه؛ ولی باید دقت داشت که راه‌حل‌های نوجوان نباید روش‌هایی خطرناک و آسیب‌زا باشه. باتوجه‌به حساسیت این موضوع و دوره نوجوانی باید والدین در درمان اضطراب نوجوانان هوشیار باشن.
علائم استرس در نوجوانان
بروز استرس در نوجوانان علائم متعددی داره. این علائم در رفتار، احساسات و افکار اون ظاهر میشه. همین‌طور استرس شدید بر جسم فرد هم تأثیر میذاره و می‌تونه موجب بروز اختلال‌های جسمانی هم بشه؛ پس برای کاهش استرس در نوجوانان باید بسیار جدی باشیم. در ادامه انواع علائم استرس را بررسی می‌کنیم.
1. علائم فیزیکی
وقتی نوجوان دچار استرس شدید میشه بر ظاهر و جسم اون هم اثرات نامطلوبی میذاره. در شرایطی که نوجوان اضطراب شدید را تجربه می‌کنه از نظر جسمانی ممکنه این نشانه‌ها در اون ظاهر بشه:
- افزایش یا کاهش وزن
- احساس بیماری
- دچار سرماخوردگی یا عفونت‌های مکرر بشه
- سرگیجه، سوزن‌سوزن‌شدن دست‌ها و پاها، سرگیجه و حملات پانیک
این علائم می‌تونه والدین را آگاه کنه تا نسبت به کاهش استرس در نوجوانان چاره‌اندیشی کنن.
2. علائم رفتاری
تغییرات رفتاری یکی از علائم مشخص بروز استرس و اضطراب در نوجوانه. وقتی نوجوان دچار استرس میشه ممکنه این تغییرات رفتاری در اون مشاهده بشه:
- کم‌خوابی یا زیاد خوابیدن
- خودداری از انجام فعالیت‌های مفرح و سالم
- افت عملکرد در مدرسه
- عصبی و مضطرب بودن
- پرخوری یا کم‌خوری
- بروز رفتارهای تهاجمی
- مصرف الکل و مواد مخدر
- مصرف خودسرانه مسکن
3. علائم فکری
استرس و تنش‌های عصبی غیرطبیعی می‌تونن بر افکار نوجوان هم اثرات منفی و مخرب بذارن. عدم کاهش استرس در نوجوانان می‌تونه نتایج مخربی بر روح و روان و شخصیت اونا بذاره. این عامل حتی می‌تونه جهت فکری نوجوان را هم از مسیر طبیعی منحرف کنه. علائم فکری استرس در نوجوانان شامل وارد زیر میشه:
- تصمیم‌های عجولانه
- عدم تمرکز و مشکل در تمرکز
- قضاوت‌های نادرست
- ناتوانی در به‌خاطرسپاری مسائل، برنامه‌ریزی تصمیم‌گیری‌های مهم
اگر والدین نسبت به درمان اضطراب نوجوانان بی‌اعتنا باشن احتمال اینکه رفتارهای غیرطبیعی در اونا بروز پیدا کنه زیاده. از طرف دیگه درمان استرس و اضطراب نوجوانان در همان مراحل اولیه با راهکارهای اصولی مانع بروز عواقب ناگوار و خطرناک میشه.
علت بروز استرس و اضطراب در نوجوانان
در مبحث کاهش استرس در نوجوانان باید بگیم که حساسیت دوره نوجوانی همراه با مجموعه‌ای از عوامل فردی و محیطی متعدد می‌تونه موجب بروز استرس در نوجوان بشه. عوامل بروز استرس و تنش در نوجوان شامل این موارده:
- درگیری‌ها و مشکلات خانوادگی
- کمبود خواب
- روابط دوستی در فضای مجازی
- انجام تصمیم‌های بزرگ زندگی
- استرس شرایط تحصیلی، تکالیف و امتحانات مدرسه
- تغییرات زندگی مثل ترک تحصیل؛ تغییر شغل، ورود به دانشگاه
- استرس به دلیل شرایط مالی
- مشکلات زندگی و روابط اجتماعی
- عزت‌نفس پایین
- رقابت‌های ناسالم
- ضعف در مدیریت زمان
- فشار محیط و همسالان
کاهش استرس در نوجوانان
همونطور که گفتیم دوره نوجوانی به دلیل تغییرات جسمی و روانی حساس‌ترین دوره زندگی فرده و اگر این دوره با استرس‌های غیرطبیعی همراه باشه می‌تونه اثرات نامطلوبی روی زندگی و آینده فرد بذاره. البته استرس دو نوعه. استرس طبیعی که بخش مهمی از زندگی انسانه و در بسیاری از مواقع عامل پیشرفت و بهبود زندگی انسان میشه.
از طرف دیگه استرس غیرطبیعی بر زندگی انسان اثرات مخربی داره و موجب مختل‌شدن رفتار، احساسات و تفکر فرد میشه. به همین دلیل لازمه پشت سر گذاشتن موفق دوره نوجوانی کاهش استرس در نوجوانان هست. در ادامه راهکارهای کاربردی کاهش و درمان اضطراب نوجوانان را معرفی می‌کنیم.
1. خودداری از سرزنش نوجوان
سرزنش‌کردن گاه‌وبیگاه نوجوان یکی از عوامل مخربیه که بر روحیات نوجوان اثرات بدی میذاره. سن نوجوانی دوره آزمون و خطاس و نوجوان در این مرحله استعدادها و توانایی‌های خودش را محک می‌زنه. بدیهیه که در این روند دچار اشتباه بشه یا شکست بخوره. در این حال سرزنش‌کردن می‌تونه استرس‌های اونا بیشتر کنه. به‌جای این کار به فرزند خودتون کمک کنید علت شکست را پیدا کنه.
2. درمان اضطراب نوجوانان؛ عدم مقایسه
هیچ دو انسانی از نظر فکری، رفتاری، عاطفی و… شبیه هم نیستن و هرکدام قابلیت‌های خاص خودشون را دارن. مقایسه فرزندان با یکدیگر یا با همسالان اونا نه‌تنها موجب بروز استرس در نوجوان میشه؛ بلکه نوعی حس رقابت ناسالم و عقده‌های حقارت در اون بوجود میاره. یکی از عواملی که می‌تونه بر کاهش استرس در نوجوانان و درمان اضطراب آن‌ها اثر بذاره عدم مقایسه است.
3. کاهش استرس در نوجوانان؛ روبرو شدن با چالش‌ها
وقتی نوجوان خودتون را تشویق کنید تا با ترس‌هاش روبرو بشه در واقع به اون اهمیت می‌دید. نوجوان هم درک می‌کنه که هنگام رویارویی با مشکلات زندگی می‌تونه روی حمایت شما حساب کنه. این راهکار به درمان اضطراب نوجوانان هم کمک می‌کنه.
4. انجام آزمون و تست های روانشناسی
بحران هویت یکی از دلایل بروز استرس در سن نوجوانیه. با انجام تست‌های روانشناسی نوجوان آروم آروم به روحیات و ویژگی‌های خودش که از شناختشون ناتوان بوده پی می‌بره. آزمون‌های روانشناسی به نوجوان کمک می‌کنه تا بتونه به شناخت جامع و کاملی از خودش دست پیدا کنه و شاهد کاهش استرس در نوجوانان خواهیم بود.
5. درمان اضطراب نوجوانان؛ آزادی عمل
انسان‌ها هرکدام استعدادها و توانایی‌های ویژه خودشونا دارن. به دلیل اختلاف سن و نسل علایق و اولویت‌های شما با فرزندانتون متفاوته. اگر شما بخواهید علایق خودتون در فرزندانتون ظاهر بشه و اونا به دنبال چیزی برن که هدف یا مورد علاقه شما بوده، این می‌تونه موجب بروز اختلاف و درنتیجه استرس‌های دوره نوجوانی بشه. پس باید نوجوان را در انتخاب مسیرش آزاد بذارید؛ ولی دورادور رفتارها و کارهاش را زیرنظر داشته باشید تا اگر جایی به خطا رفت اونا راهنمایی کنید. آزادی عمل در انتخاب مسیر زندگی راهکاری عملی برای کاهش استرس در نوجوانان هست.
6. کاهش استرس در نوجوانان؛ انجام فعالیت‌های تفریحی سالم
یکی از عواملی که می‌تونه به کاهش اضطراب در نوجوانان کمک کنه انجام فعالیت‌های سرگرم‌کننده سالمه. وقتی فرزند شما به فعالیت‌های هنری، ورزشی یا تحقیقی جذاب و سالم مشغول میشه مغز شروع به ریکاوری می‌کنه و درنتیجه هورمون‌هایی که موجب آرامش ذهن و جسم می‌شن عملکرد بسیار خوبی در بدن به‌وجود میارن. پرداختن به فعالیت‌های سالم می‌تونه یکی دیگر از راه‌های مؤثر درمان اضطراب نوجوانان باشه.
7. مثبت‌اندیشی
درمان یا کاهش استرس در نوجوانان بدون کمک و همراهی والدین امکان‌پذیر نیس. زمانی که نوجوان دچار استرس میشه و در مورد خودش افکار منفی داره باید والدین مثبت‌اندیشی را به اون یادآور بشن. نوجوان باید یاد بگیره که دیدن نیمه پر لیوان می‌تونه نگرش اونا به زندگی عوض کنه. این عامل موجب کاهش تنش‌های درونی و حتی درمان استرس و اضطراب نوجوان میشه.
8. مراجعه به روانشناس
هنگامی که نوجوان دچار استرس میشه مشاوره با یک فرد متخصص در زمینه آسیب‌شناسی دوره نوجوانی می‌تونه برای کاهش استرس در نوجوانان بسیار مفید باشه. به دلیل اینکه روانشناس می‌تونه دلایل استرس را ریشه‌یابی کنه و راهکارهای مؤثری برای مقابله با اونا و درمان استرس و اضطراب ارائه بده. بنابراین نباید اهمیت روانشناسی نوجوان را نادیده بگیریم.
نکات مربوط به مدیریت استرس در نوجوانان
والدین نقش بسیار مهمی در کاهش استرس در نوجوانان دارن. والدین برای درمان اضطراب نوجوانان باید به فرزندشون کمک کنن اضطراب خودشون را مدیریت کنه. در ادامه نکاتی را بیان می‌کنیم که با کمک اونا نوجوان می‌تونه استرس خودش را مدیریت و حتی کنترل کنه.
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم
- داشتن الگوی منظم خواب
- گفتگو درباره استرس
- انجام تمرینات تنفسی
- تجسم خلاق
- افزایش هوشیاری و تمرکز
جمع‌بندی
همه انسان‌ها استرس را تجربه می‌کنن. استرس اگر طبیعی باشه می‌تونه سازنده باشه؛ ولی اضطراب‌ها و تنش‌های غیرطبیعی می‌تونه باعث مختل شدن زندگی فردی و اجتماعی انسان بشه. وجود استرس در دوره نوجوانی امری عادیه و اگر از حد نرمال فراتر بره والدین باید نسبت به کاهش استرس در نوجوانان وارد عمل بشن. والدین باید تلاش کنن با راهکارهای سالم و عملی به نوجوان کمک کنن تا به‌خوبی از پس این چالش مهم بربیاد. برای درمان اضطراب نوجوانان راه‌حل‌های مفیدی وجود داره که از جمله اون‌ها می‌تونیم به این موارد اشاره کنیم: مثبت‌اندیشی، عدم مقایسه فرزندان، خودداری از سرزنش و مراجعه به روانشناس.
درمان استرس و اضطراب در مراحل اولیه نوجوانی مانع بروز آسیب‌های فردی و اجتماعی میشه و به شما و فرزندتون کمک می‌کنه از این مرحله به سلامت عبور کنید. اگر فرزند نوجوان شما در این سن حساس دچار استرس‌های غیرعادی میشه بهتره با مراجعه به یک روانشناس متبحر نسبت به کاهش استرس در نوجوانان اقدام کنید. خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان با دانش بالا و مهارت مثال‌زدنی می‌تونه به شما در این راه کمک کنه. برای رزرو نوبت به وب‌سایت خانم مرادی مراجعه کنید.
