اختلالات شایع کودکان و نوجوانان

پدر یا مادر بیولوژیک بودن کار سختی نیست؛ ولی وظیفه والدین چیزی فراتر از این است و برای بچه‌دارشدن باید ابتدا با مهارت‌های تربیتی فرزندان آشنا بود. والدین علاوه بر تأمین نیازهای اولیه و اساسی فرزندان خود مانند خوراک، پوشاک و مسکن باید در تربیت آن‌ها بیشترین تلاش خود را به کار گیرند. می‌توان گفت تربیت صحیح فرزندان یکی از مسئولیت‌های دشوار تمام والدین است که ناآگاهی در این مورد می‌تواند آسیب‌های بسیار جدی به پیکره خانواده و جامعه وارد کند.

یکی از مشکلاتی که ممکن است والدین با آن مواجه شوند وجود اختلالات رفتاری در کودکان و نوجوانان است. قبل از پرداختن به اختلالات شایع کودکان و نوجوانان ابتدا تعریف جامعی از اختلالات رفتاری ارائه می‌دهیم. بر اساس تعاریف متعددی که روان‌شناسان از اختلالات رفتاری ارائه داده‌اند می‌توان این تعریف جامع را برای اختلالات رفتاری گفت: انواع رفتارهای انحرافی، مزمن و افراطی که شامل افسردگی، برانگیختگی ناگهانی و اعمال تهاجمی می‌شود. بروز این رفتارها دور از انتظار شاهدان است به صورتی که آرزو می‌کنند این رفتارها متوقف شود.

اختلالات کودکان

در آغاز مبحث اختلالات شایع کودکان و نوجوانان ابتدا به معرفی اختلالات دوران کودکی می‌پردازیم. کودک از همان روزهای آغازین ورود به جهان از اتفاقات و رفتارهای محیط اطراف خود تأثیر می‌پذیرد. به همین دلیل ایجاد یک محیط امن و سالم از حقوق اولیه هر کودک است. البته ممکن است برخی کودکان دارای اختلالاتی باشند که به دلیل عوامل متعددی ایجاد می‌شوند. آگاهی والدین از این اختلالات و به‌کارگیری مهارت‌های لازم برای مقابله با آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات بعدی در آینده جلوگیری کند. برخی اختلالات دوران کودکی عبارت‌اند از:

1. اختلال نافرمانی مقابله‌ای (OCD)

اولین اختلال از مجموعه اختلالات شایع کودکان و نوجوانان، در رده سنی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای، در مقابل افرادی که در موضع قدرت هستند رفتارهای خشونت‌آمیز، خشم، لجبازی و نافرمانی دارند. این گروه از کودکان در برابر واکنش افراد حاضر در محیط حساس هستند و در واکنش به دستورها و درخواست‌های اطرافیان مقاومت می‌کنند.

2. اختلال اضطراب جدایی (SAD)

این اختلال نوعی مشکل سلامت روان است و کودکان مبتلا به آن به‌شدت نگران جداشدن از والدین و افراد نزدیک هستند. چنین کودکانی هراس دارند که مبادا دوری از والدین یا خانواده موجب بروز اتفاق بدی برای آن‌ها شود.

علاوه بر این موارد، اختلال سلوک (CD)، اختلال بیش‌فعالی کمبود توجه (ADHD)، اختلالات دفعی و اختلال ناخن جویدن از دیگر اختلالاتی هستند در کودکان دیده می‌شوند.

اختلالات شایع نوجوانان

دوره نوجوانی یکی از حساس‌ترین دوران زندگی است که فرد در دوره بین کودکی و جوانی قرار دارد. به دلیل تغییرات بیولوژیکی، رفتاری و روانی فرد دچار بحران‌ها و مشکلات متعددی می‌شود. آگاهی والدین از ویژگی‌ها و بحران‌های این دوره منجر به واکنش‌ها و رفتارهای مقابله‌ای سالم در نوجوان می‌شود و درنتیجه نوجوان می‌تواند از این مرحله به‌سلامت وارد دوره جوانی شود. ممکن است همچون کودکان، نوجوانان هم با برخی اختلالات در این دوره مواجه شوند.

 به همین دلیل والدین باید با کسب مهارت‌های رفتاری لازم روش‌های برخورد با این اختلالات را یاد بگیرند تا مانع آسیب‌دیدن نوجوانان شوند. یکی از بهترین راه‌ها برای کسب آگاهی در این زمینه مراجعه به دکتر روانشناس کودک و نوجوان است. در ادامه اختلالات شایع کودکان و نوجوانان به اختلالات دوران نوجوانی می‌پردازیم.

1. اسکیزوفرنی

اختلال اسکیزوفرنی یک اختلال روانی در نوجوانان است و درمان قطعی ندارد. در لاین بیماری که از دوره نوجوانی شروع می‌شود فرد در پردازش احساسات خود مشکل دارد. این گروه از افراد در قسمتی از مغز که ترکیبات شیمیایی محرک دارد با افراد عادی تفاوت و در یادگیری مشکل دارند.

2. اختلال شخصیت مرزی

دومین مورد از اختلالات شایع کودکان و نوجوانان در دسته‌بندی نوجوانان مربوط به شخصیت مرزی است. این اختلال یک مشکل روانی شایع بین نوجوانان است که در آن فرد دارای ثبات احساسی، عاطفی و رفتاری نیست. نوجوانان مبتلا به شخصیت مرزی از تنهایی می‌ترسند و دائماً به فکر خودکشی یا آسیب رساندن به خود هستند.

3. اختلال شخصیتی

اختلال شخصیتی یکی دیگر از مشکلاتی است که ممکن است نوجوانان با آن درگیر باشند. افسردگی و عصبانیت از علایم بارز اختلال شخصیتی است. فرد مبتلا به اختلال شخصیتی این علائم را برای مدت‌های طولانی به‌صورت پایدار دارد و تمایلی به درمان ندارد. از دیگر علائم اختلال شخصیتی می‌توان به انجام رفتارهای پرخطر، روابط عاطفی ناپایدار، مصرف بی‌رویه مواد مخدر و عصبانیت شدید و بی‌مورد اشاره کرد.

4. اختلال هویت تجزیه‌ای (شخصیت چندگانه)

مورد دیگر از اختلالات شایع کودکان و نوجوانان، در گروه نوجوانان اختلال هویت تجزیه‌ای (DID) است. همان‌طور که از نام آن پیداست در این اختلال فرد دارای چند شخصیت مجزا است و شخصیت‌ها از وجود یکدیگر بی‌اطلاع هستند. حتی خود فرد هم نمی‌داند که دارای چند شخصیت مختلف است. در این اختلال ممکن است شخصیت‌ها از نژادها، سنین و دو جنس مختلف باشند. شایع‌ترین شخصیت فرعی در این اختلال شخصیت کودکانه است.

بهترین روش برای مقابله با اختلالات شایع کودکان و نوجوانان کسب مهارت‌های لازم است که از طریق مراجعه به روان‌شناس کودک و نوجوان می‌توان به این سطح از آگاهی رسید.

جمع‌بندی

وجود اختلالات شایع کودکان و نوجوانان یکی از نگرانی‌هایی است که والدین با آن درگیر هستند. عدم درمان، رفتار نادرست در مواجهه با این اختلالات و ناآگاهی والدین می‌تواند موجب تثبیت و تشدید اختلالات در فرد شده و در طول زندگی با او همراه باشد و موجب آسیب‌های شدید و جبران‌ناپذیری شود. خانواده بنیان هر جامعه است و جامعه سالم در گرو وجود خانواده سالم است. به همین دلیل والدین باید تمام مهارت‌های لازم فرزندپروری را فراگیرند تا بتوانند فرزندانی سالم و موفق پرورش دهند. با کمک دکتر فاطمه مرادی روانشناس کودک و نوجوان، اطلاعات کافی برای فرزندپروری مناسب را کسب کنید.