دشواری در تمرکز و یادآوری از جمله علائم اختلال افسردگی و اضطرا ب هست. این اختلال نشانه‌های هر دو مشکل اضطراب و افسردگی را داره که بر اساس شرایط بیمار شدت علائم اونا متفاوته. درباره رابطه افسردگی و اضطراب باید گفت که این دو اختلال دو روی یک سکه هستن و ژنتیک می‌تونه در بروز اون نقش زیادی داشته باشه. درمان شناختی رفتاری و دارودرمانی از روش های درمان افسردگی و اضطراب هستن. در این مقاله از وب‌سایت روان‌شناسی فاطمه مرادی درمانگر فردی، کودک و نوجوان اختلال افسردگی و اضطراب و روش‌های درمانی اونا بررسی می‌کنیم.
رابطه افسردگی و اضطراب
از نظر زیست‌شناختی افسردگی و اضطراب مشترک هستن. تحقیقات نشون داده که پایین‌بودن میزان سروتونین و برخی دیگه از مواد شیمیایی مثل اپی‌نفرین و دوپامین در بروز این دو مشکل سلامت روان نقش دارن. مشکلات خواب، مشکلات گوارش، خستگی و کمبود انرژی برخی از علائم اختلال افسردگی و اضطرابن. اضطراب و افسردگی پایه‌های بیولوژیکی مشابه دارن؛ ولی ممکنه به‌صورت متفاوتی تجربه بشن. به همین دلیل می‌تونیم بگیم این دو اختلال دوروی یک سکه هستن و ممکنه هم‌زمان یا به‌صورت متوالی اتفاق بیفتن.
علائم اختلال افسردگی و اضطراب؛ دلایل بروز اختلال افسردگی و اضطراب
دانشمندان حوزه روان‌شناسی تحقیقات گسترده‌ای در زمینه علل بروز اختلال افسردگی و اضطراب انجام داده و به نتایج مختلف دست یافتن. نتایج نشون داده که عامل بروز این اختلال ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانیه. عدم تعادل در عملکرد و تعداد پیام‌رسان‌های عصبی مغز، استرس، محیط خانوادگی پرتنش و ضربه‌های روحی موجب بروز علائم اختلال افسردگی و اضطراب در فرد می‌شن.
همچنین تحقیقات نشون می‌ده که 65-10 درصد افرادی که مشکل اضطراب دارن از افسردگی هم رنج می‌برن. به‌خاطر اینکه افرادی که دچار استرس و اضطراب می‌شن تمایل دارن از جامعه دور بشن و درنتیجه دچار افسردگی می‌شن. مهم‌ترین عوامل دخیل در بروز این مشکل و علائم اختلال افسردگی و اضطراب، که رابطه افسردگی و اضطراب را هم نشون می‌دن عبارت‌اند از:
- فقر مادی
- احساس بدبینی
- استرس و فشار زیاد
- ابتلا به بیماری مزمن
- ضربه‌های روحی روانی در دوره کودکی
- سابقه اختلال روانی در خانواده
- عدم اعتمادبهنفس کافی
به دلیل مشابه بودن علل بروز این دو اختلال، افسردگی و اضطراب معمولاً به‌صورت هم‌زمان رخ می‌دن و روش های درمان افسردگی و اضطراب نقاط مشترک دارن. حدود 58 درصد از افرادی که دچار افسردگی هستن اختلال اضطراب هم دارن. همین‌طور 17 درصد از افراد دارای اضطراب، اختلال افسردگی هم دارن. به دلیل اینکه تروماهای دوره کودکی نقش مهمی در بروز مشکلات دوره بزرگسالی داره آشنایی با انواع سبک های فرزندپروری در کودکان یک ضرورته.
چرا اضطراب موجب افسردگی میشه؟
تحقیقات و تجربه متخصصان روان‌شناسی نشون داده که اضطراب و استرس می‌تونه احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش بده. استرس خلق‌وخوی فرد را تغییر می‌ده و افرادی که دچار اضطراب می‌شن بسیار عصبی و تحریک پذیرن، توانایی تمرکز در اونا کم میشه و دچار اختلالات خواب می‌شن. این اثرات در ترکیب با هم می‌تونن منجر به افسردگی بشن. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی در بزرگسالی بهتر است با راهکارهای کاربردی کاهش استرس در نوجوانان آشنا بشید.
درنتیجه، بسیاری از علائم اختلال افسردگی و اضطراب مشترک هستن. اضطراب و استرس طولانی‌مدت بر برخی از نواحی مغز اثر گذاشته و در عملکرد اونا اختلال ایجاد می‌کنه و سرعت واکنش این قسمت‌های مغز کم میشه. دلایل دیگری که موجب میشه اضطراب منجر به افسردگی بشه عبارت‌اند از:
- عدم اجرای راهکارهای مقابله‌ای توسط فرد مضطرب
- اثرات منفی اضطراب شدید روی روابط فردی، اجتماعی و عاطفی فرد مضطرب
- افزایش سطح احساسات منفی به دلیل استرس و سوق‌دادن فرد به‌سوی افسردگی
- پیروی از روش‌های منفی برای مقابله با احساسات منفی (مقابله اجتنابی) مانند مصرف الکل و مواد مخدر
درنتیجه، به دلیل نزدیک بودن رابطه افسردگی و اضطراب علائمی را که در این اختلال مشاهده می‌کنیم مشابه همون چیزاهایی هستن که در هر اختلال به‌صورت جداگانه وجود دارن. براین‌اساس متخصصان از انواع روش های درمان افسردگی و اضطراب مثل داروهای مشترک استفاده می‌کنن. پزشک متخصص باتوجه‌به علائم اختلال افسردگی و اضطراب نوع درمان، دوره درمانی و نوع داروها را مشخص می‌کنه.
علائم اختلال افسردگی و اضطراب
همون‌طور که گفته شد رابطه بین افسردگی و اضطراب مستقیمه و اضطراب طولانی‌مدت منجر به افسردگی میشه. البته داشتن اضطراب و استرس یک واکنش طبیعی در برابر بسیاری از موارد ناشناخته زندگی هست و همه انسان‌ها اونا تجربه می‌کنن؛ ولی ادامه‌داشتن اون، بروز به دلایل غیرمنطقی و عدم درمان عوارض ناگواری داره.
فرد مضطرب به دلایل ذهنی و روانی از گروه دوستان و جامعه کناره می‌گیره و این رفتار کم‌کم منجر به افسردگی میشه. مهم‌ترین علائم اختلال افسردگی و اضطراب شامل موارد زیر میشه:
- عدم تمرکز
- مشکلات خواب
- سردرد
- تغییر وزن
- تغییر اشتها
- درد مفاصل
- مشکلات گوارشی
- بدبینی و حس ناامیدی
- اختلال و مشکل در حافظه
- نگرانی‌های بی‌دلیل
- اعتمادبهنفس پایین
- خستگی و کاهش انرژی
- زودرنج بودن و گریه‌های بی‌دلیل
- ناامیدی و حس بی‌ارزشی زندگی
- عکس‌العمل شدید به تغییرات
ژنتیک و اثر آن روی اختلال افسردگی و اضطراب
تحقیقات نشون داده که تعداد زیادی از افرادی که دچار افسردگی ماژور هستن اختلال اضطراب را هم دارن. همچنین این تحقیقات نشون داده که نیمی از افراد مبتلا به اختلال‌های اضطرابی علائم افسردگی بالینی را هم نشون می‌دن. این یافته‌ها نشون‌دهنده رابطه افسردگی و اضطرابه و همچنین مهر تأییدی بر این موضوع که علائم اختلال افسردگی و اضطراب بسیار شبیه به یکدیگه هستن.
همچنین تحقیقات در زمینه شباهت‌های ژنتیکی بین افسردگی و اضطراب نشون داده در افرادی که دچار هر دو اختلال افسردگی و حملات پانیک هستن یکی از گیرنده‌های لازم برای انتقال سروتونین کاهش پیدا می‌کنه. همین‌طور در افراد مبتلا به اختلال افسردگی و اضطراب سیستم پاسخ به استرس بیش از اندازه فعاله و علائم اختلال افسردگی و اضطراب بروز می‌کنه.
با ترشح هورمون کورتیزول که هورمون استرس هست و در اثر تروماهای محیطی ترشح میشه، فعالیت ژنی تولیدکننده گیرنده سروتونین کم میشه. براین‌اساس رابطه افسردگی و اضطراب از نظر بیولوژیکی مشخص میشه. به همین دلیل گفته میشه افسردگی و اضطراب دو طرف یک سکه هستن و شباهت‌های ژنتیکی زیادی با هم دارن.
علائم اختلال افسردگی و اضطراب؛ روش های درمان افسردگی و اضطراب
باتوجه‌به علائم اختلال افسردگی و اضطراب، درمان این اختلال برای متخصصان دشواره؛ چون داروهایی که برای درمان افسردگی مؤثر هستن می‌تونه بر روند اضطراب اثرات نامطلوب داشته باشه. همین‌طور داروهایی که برای درمان اضطراب مؤثرن اثرات نامطلوبی روی افسردگی دارن.
به دلایل ژنتیکی که در بخش قبلی گفته شد هم‌زمانی این دو اختلال عجیب نیست و علائم اختلال افسردگی و اضطراب با روان‌درمانی و در مواردی با تجویز داروهای ضداسترس و ضداضطراب کاهش پیدا می‌کنه. از طرفی بر اساس رابطه افسردگی و اضطراب و نقاط اشتراکی که این دو اختلال با هم دارن مؤثرترین روش های درمان افسردگی و اضطراب درمان شناختی رفتاریه.
برای بهبودی مؤثر در روند درمان این اختلال ترکیبی و عدم تشدید علائم، لازمه از مواد مخدر، دخانیات و الکل دوری بشه. علاوه بر اثرات نامطلوب الکل و مواد مخدر روی این اختلال، این مواد با داروهای ضداسترس و ضدافسردگی هم تداخل دارن و از پیشرفت در مسیر درمان جلوگیری می‌کنن. معمولاً داروهای تجویزشده برای درمان اختلال افسردگی و اضطراب بنزودیازپین‌ها و داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین هستن.
تکنیک های درمان شناختی رفتاری
یکی از مؤثرترین روش های درمان افسردگی و اضطراب استفاده از تکنیکهای درمان شناختی رفتاریه. در ادامه این تکنیک‌ها را بررسی می‌کنیم.
1. تکنیک بازسازی شناختی
یکی از تکنیکهای درمان علائم اختلال افسردگی و اضطراب تکنیک بازسازی شناختی هست. درمانگران با استفاده از این تکنیک درمانی روش‌های مقابله با افکار منفی را به مراجعان آموزش می‌دن. همچنین یاد می‌گیرن که هیجان‌های مثبت مثل شادی و آرامش را جایگزین هیجان‌های منفی مثل خشم و اضطراب کنن.
2. تکنیک مدیریت استرس
ناتوانی در مدیریت اضطراب موجب بروز بیماری‌های جسمی و اختلالات روانی مانند افسردگی در فرد میشه. تحقیقات نشون داده که قرارگیری در موقعیت‌های تنش‌زا در ابتلا به افسردگی نقش داره. تکنیکهای بازسازی شناختی و ریلکسیشن از جمله تکنیک‌هایی هستن که برای مدیریت استرس از اون‌ها استفاده میشه.
3. تکنیک فعال سازی رفتار
این تکنیک یکی دیگر از مؤثرترین روش های درمان افسردگی و اضطرابه و هدف از اون اجرای فعالیت‌های مختلف به‌ویژه فعالیت‌هایی هست که انجام اون‌ها با پاداش از محیط همراهه. یکی از ابزارهای مؤثر در این تکنیک، اجرای تکنیک ثبت فعالیت‌های فرده که از اون‌ها خواسته میشه زمان و نوع فعالیت‌های خودشون را در طول روز ثبت کنن.
علاوه بر ثبت فعالیت، مراجعان باید میزان رضایت خودشون را از انجام اون‌ها نمره‌گذاری کرده تا آگاهی‌هایی مثل هدف و منطق انجام فعالیت، میزان رضایت از انجام فعالیت و… را به‌دست بیارن. این تکنیک در بهبود علائم اختلال افسردگی و اضطراب نقش مهمی داره.
4. تکنیک حل مسئله
باتوجه‌به رابطه افسردگی و اضطراب و مشترک بودن علائم اختلال افسردگی و اضطراب، این تکنیک هم بسیار مؤثره. تکنیک حل مسئله از گروه درمانهای شناختی رفتاری هست. این تکنیک از 6 مرحله تشکیل شده که عبارت‌اند از:
- تعریف دقیق مسئله
- تعیین اهداف حل مسئله
- طرح انواع راه‌حل‌های احتمالی
- انتخاب راه‌حل مناسب از بین راه‌حل‌های احتمالی
- اجرای راه‌حل انتخاب شده
- بازخورد مناسب
جمع‌بندی
اختلال افسردگی و اضطراب یک اختلال ترکیبی هست که می‌تونه در اثر عوامل متعدد بیولوژیکی، محیطی و روانی به وجود بیاد. ضربه‌های روحی روانی در دوره کودکی، فقر مادی، ابتلا به بیماری‌های مزمن، سابقه اختلافات خانوادگی و استرس و فشار زیاد از دیگر دلایل بروز این اختلال ترکیبیه. اختلالات خواب، سردرد، تغییر اشتها، عدم یا کمبود اعتمادبهنفس، نگرانی‌های بی‌دلیل و… برخی از علائم اختلال افسردگی و اضطراب هستن.
مطالعات در زمینه علل ژنتیکی این اختلال نشون‌دهنده رابطه افسردگی و اضطرابه و گواهی بر اینه که اضطراب و افسردگی دوروی یک سکه هستن. دارودرمانی و درمانهای شناختی رفتاری از روش های درمان افسردگی و اضطراب هستن که درمانگر بر اساس وضعیت بیمار و شدت اختلال اون‌ها را اجرا می‌کنه.
مشاوران و روان‌شناسان بر اساس شرایط مراجعین نوع درمان را تشخیص داده و در صورت نیاز به دارودرمانی مراجع را به روان‌پزشک ارجاع می‌دن. خانم فاطمه مرادی روان‌شناس و درمانگر کودک، نوجوان و خانواده در حوزه اختلالات سلامت روان، بر اساس شرایط بیمار بهترین روش‌های درمانی را انتخاب و اجرا می‌کنه. برای رزرو نوبت مشاوره می‌تونید به صفحه تماس با من مراجعه کنید.
