مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان

دوره کودکی و نوجوانی دوش‌به‌دوش یکدیگر قرار دارند و فرد با عبور از دوران کودکی وارد مرحله‌ حساس نوجوانی می‌شود. هر کدام از دوران کودکی و نوجوانی ویژگی‌ها و مشکلات رفتاری خود را دارد. به همین دلیل نوع رفتار والدین باید متناسب با سن فرزندان و دوره‌ای که فرزند در آن قرار دارد باشد. آگاهی از مشکلات رفتاری رایج در هر سن و کسب مهارت‌های رفتاری لازم برای تعامل با فرزندان می‌تواند از بروز آسیب‌های فردی و اجتماعی فرزندان جلوگیری کرده و به استقلال فردی و هویت شخصیتی باثباتی دست یابند.

هیچ والدی نمی‌تواند ادعا کند که از تمام مهارت‌های لازم برای تربیت فرزندان برخوردار است. بهترین راه برای آگاهی از توانایی‌های مقابله صحیح با مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان مراجعه به روانشناس کودک و نوجوان یا روان‌درمانگر خوب است.

مشکلات رفتاری کودکان

شیطنت و بازیگوشی از ویژگی‌های بارز دوران کودکی است و هر کودک متناسب با سن خود شیطنت می‌کند؛ ولی اگر چنین رفتارهایی خارج از محدوده سنی و غیرقابل‌کنترل باشد، نشانه وجود مشکلات رفتاری در کودک است و باید با روانشناس کودک مشورت کرد. در ادامه انواع مشکلات رفتاری کودکان را بررسی می‌کنیم.

1. لجبازی شایع‌ ترین اختلال رفتاری کودک

در بحث مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان، در مورد کودکان لجباز باید گفت که این گروه از کودکان با والدین و اطرافیان خود به صورتی خصمانه و انتقام‌جویانه رفتار کرده و تلاش می‌کنند با این رفتار قدرت و سلطه خود را نشان دهند. نشانه‌های لجبازی در کودکان رفتارهای خصمانه، خشم و پرخاشگری، سرزنش دیگران و بحث با بزرگسالان است.

2. دشنام‌ دادن و بددهنی

معمولاً کودکان موقع عصبانیت یا ناراحتی جیغ‌وداد می‌کنند؛ ولی فحش‌دادن کودکان یک مشکل رفتاری است که باید نگران آن شد. کودک با این رفتار تلاش می‌کند بزرگ‌ترها را وارد بحث و مشاجره کند یا از این طریق به خواسته خود دست یابد.

3. مشکلات رفتاری کودکان؛ عادت به دزدی

در گروه مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان یکی دیگر از مشکلات رفتاری کودکان و و شاید یکی از بدترین مشکلات این رده سنی عادت به دزدیدن چیزهایی است که حتی ممکن است کودک نیازی به آن‌ها نداشته باشد. کودکان مبتلا به این مشکل رفتاری قبل از اقدام به دزدی دچار تنش می‌شوند و بعد از رسیدن به آنچه که دزدیدند تنش آن‌ها تبدیل به لذت و رضایت می‌شود.

4. خجالتی بودن کودک

کودکان خجالتی معمولاً بسیار ساکت و آرام هستند، به‌آرامی صحبت می‌کنند و از انجام اموری که احتمال خطر در آن‌ها وجود دارد می‌ترسند. کودکان خجالتی دوستان بسیار کمی دارند و از رویارویی با مردم هراسناک هستند. یکی از دلایل خجالتی بودن کودکان کمال‌گرایی والدین، انتقاد و سرزنش کودکان و مقایسه‌کردن آنان با هم‌سن‌وسالان است.

5. دروغگویی

یکی دیگر از مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان که در بین کودکان بسیار می‌بینیم عادت به دروغگویی است. دروغگویی در کودکان دلایل متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جلب‌توجه
• ترس
• جلوگیری از بروز مشکل
• ایجاد هویت
• جلوگیری از جریحه‌دار کردن احساسات دیگران
• جداکردن شخصیت خود از والدین

6. ترسو بودن کودک

ترسو بودن یکی دیگر از مشکلات رفتاری کودکان است. کودکان ترسو آرام و ساکت هستند، از آسیب رساندن به دیگران می‌ترسند و به مسائل اخلاقی اهمیت زیادی می‌دهند. معمولاً تنبیه و تهدید از طرف والدین و محافظه‌کار بودن خانواده موجب ترسو شدن کودک می‌شود.

مشکلات رفتاری نوجوانان

در ادامه مطلب مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان ابتدا باید گفت که نوجوانی حساس‌ترین دوره زندگی فرد است و به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی، عاطفی و رفتاری نوجوانان با مشکلات رفتاری و بحران‌های مختلفی روبرو می‌شوند. کسب مهارت‌های لازم برای مقابله صحیح با نوجوانان یکی از ضروریاتی است که والدین باید نسبت به فراگیری و اجرای آن اقدام کنند. آنچه در ادامه می‌آید مشکلات رفتاری شایع در نوجوانان است که لازم است والدین از آن‌ها مطلع باشند تا برای مقابله با آن‌ها به روشی صحیح و اصولی عمل کنند.

مصرف الکل و مواد مخدر، پرخاشگری، فرار از خانه و عدم تمرکز نوجوانان از مشکلات رفتاری رایج در بین نوجوانان است.

جمع‌بندی

مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان یکی از نگرانی‌های والدین است که برای مقابله صحیح با آن‌ها والدین باید مهارت‌های رفتاری مناسب را فراگیرند تا از وخیم شدن این مشکلات جلوگیری شود. هر کدام از رده‌های سنی کودک و نوجوان مشکلات ویژه خود را دارند. عدم توجه به مشکلات دوران کودکی منجر به تثبیت آن‌ها در ذهن و رفتار کودک شده و تا دوره نوجوانی و جوانی فرد ادامه می‌یابد. از طرف دیگر دوره نوجوانی هم به دلیل تغییرات جسمی و روحی روانی مشکلات خاص خود را دارد.

بی‌توجهی والدین نسبت به بحران‌ها و مشکلات دوره نوجوانی موجب آسیب‌های جدی خواهد شد. مراجعه به روان‌شناس کودک و نوجوان و مشاوره گرفتن برای کسب مهارت‌های لازم برخورد با مشکلات رفتاری، ضروری است. دکتر فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان می‌تواند بهترین راهکارهای رفتار با کودکان و نوجوانان را در اختیار شما قرار دهد.