یکی از مهمترین دوران زندگی هر انسانی که شخصیت در آن پایه ریزی میشه، دوران کودکیه .کودکان در سنین پایین، فقط به توجه و مراقبت جسمانی نیاز ندارند، بلکه این توجه باید همه ابعاد وجودی کودک که شامل رشد عاطفی، شخصیتی، اجتماعی و هوشی هستند رو هم در بر بگیره. اختلال‌های دوران کودکی میتونه تحول اجتماعی کودکان رو به تأخیر بندازه و یا مانع پیشرفت اون‌ها بشه. یکی از اختلال‌های دوران کودکی، اختلال تیک هست. در ادامه مقاله تیک های دوران کودکی رو براتون مطرح و بررسی می‌کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات مرتبط با کودکان را نیز مانند مقاله اختلالات خواب در کودکان مطالعه کنید.
خب حالا اختلال تیک چیه؟
تیک ها، گروهی از اختلالات عصبی – تحولی هستند که بیشتر در دوران کودکی شروع میشن. در واقع تیک‌ها حرکات غیر ارادی عضلات به صورت سریع، بازگشتی، تکرار شونده و ناموزون هستند و در طول زمان دچار تشدید میشن و یا ممکنه این تیک‌ها کمتر بشن و یا تغییر شکل بِدن.
انواع تیک : تیک‌ها می‌تونند به صورت ساده مثل صاف کردن گلو، پلک زدن و یا فین فین کردن باشن و همچنین می‌تونن به صورت پیچیده مثل بالا انداختن شونه، چرخوندن سر و یا مکرر گویی باشند. حرکات عضلانی اختلال تیک ناگهانی صورت می‌گیرند و معمولاً زیاد طول نمی‌کشن و هر ماهیچه به تنهایی بیشتر از یه ثانیه حرکت نمی‌کنه. اما حرکت چند ماهیچه با هم همراه با جنبش درونی اون‌ها امکان داره که طولانی تر بشه.
تیک های دوران کودکی
اختلالات تیک بر اساس پنجمین ویراست DSM-5 ( راهنمای تشخیصی و آماری روانی ) به چهار طبقه تشخیصی اختلال تورت، اختلال تیک موقتی، اختلال تیک حرکتی یا صوتی مداوم و اختلالات تیک مشخص دیگه و اختلال تیک نامشخص تقسیم میشن. بیشتر تیک‌ها از دوران کودکی شروع میشن و به مدت چند سال هم دوام دارن. خب بریم سراغ تیک های دوران کودکی :
۱- تیک تورت
یکی از تیک های دوران کودکی، اختلال تیک تورته. هفت سالگی، سن متوسط بروز اولین نشانه‌های اختلال تورته. DSM_IV_TR ملاک‌هایی رو برای تشخیص اختلال تیک تورت عنوان کرده:
- طی دوره این اختلال، تیک‌های چندگانه حرکتی همراه یک یا چند تیک صوتی وجود دارند.
- این اختلال باعث تنش روانی و یا آسیب‌هایی در عملکرد شغلی و اجتماعی و یا در مسائل مهم دیگه زندگی میشه.
- · حرکات عضلانی به شکل متناوب و یا چندین بار در روز، در همه طول یه دوره در یه سال یا بیشتر از یه سال بروز میکنه.
- شروع این اختلال قبل از ۱۸ سالگیه.
- این اختلال از تیک های دوران کودکی به علت تأثیر‌ات مستقیم فیزیولوژیکی و یا کلا در شرایط پزشکی و دارو به وجود نیومده.
یکی از رفتار‌های افراد مبتلا به این نوع اختلال، هرزه گوییه که در اون، فرد کلمات زشت را با جیغ و داد ادا میکنه. این عارضه تنها در یک سوم همه بیمارای مبتلا به اختلال تورت پیدا میشه. البته ناسزا گفتن معمولی و ساده رو در هنگام خشم و عصبانیت نباید با هرزه گویی اشتباه گرفت. همون طور که گفتیم سن شروع اولین نشانه‌های اختلال تورت، بین 5 تا 8 ساله . علائم شروع این اختلال بیشتر به شکل مژه زدن‌های سریع، صاف کردن صدا در گلو و همچنین به هم کشیدن بعضی از عضلات صورت رخ میده.
اکثر کودکان مبتلا به این نوع اختلال از اون بی‌خبرن و در سن ۱۰ سالگی متوجه اختلال تورت میشن. کودکان مبتلا به این نوع اختلال از تیک های دوران کودکی، به‌طور‌معمول نمیتونن مهارت‌های اجتماعی متناسب با سن خودشون رو کسب کنن. اصولا رعایت انضباط و قانون پذیری در کودکان مبتلا به این نوع اختلال کمتر دیده میشود. والدین این کودکان جمله‌هایی مثل «بیش از حد عصبی»، «تندمزاج» و «پرخاشگر» رو در توصیف کودکان خودشون به کار می‌برن.
درمان اختلال تیک تورت
دارو درمانی به عنوان مؤثر‌ترین روش مطرح شده در اختلال تیک تورته. از روان درمانی هم به عنوان تطبیق فرد مبتلا به علائم اختلال و مسائل رفتاری و شخصیتی، میشه بهره گرفت. روش‌های رفتاری مثل تقویت مثبت و کنترل خود، برای درمان این نوع اختلال، تاحدودی مؤثره. تأکید بر داروی هالوپریدول بیشتر از بقیه دارو‌ها برای درمان اختلال تورت تجویز شده.
۲- اختلال تیک موقت
یکی دیگه از اختلال‌های دوران کودکی، اختلال تیک موقته.مهمترین ویژگی این نوع اختلال، وجود تیک‌های چندگانه حرکتی و صوتی و یا تیک‌های منفرده. این نوع از تیک های دوران کودکی در طی روز و بار‌ها ظاهر میشه و به مدت یه ماه هم دوام پیدا میکنه. ویژگی‌های دیگه اختلال تیک موقت هم شبیه اختلال تیک تورت هست؛ با این تفاوت که شدت اختلال‌های کارکردی و نشانه‌های اون، کمتره!
درمان اختلال تیک موقت
در این نوع اختلال به خاطر اینکه توجه به تیک، باعث تشدید اون میشه باید به اطرافیان کودک توصیه بشه که توجهی به تیک‌های کودک نکنند. اما اگه این نوع اختلال باعث ایجاد آشفتگی در عملکرد‌های تحصیلی کودک و یا عملکرد‌های اجتماعی اون بشه، به مداخله‌های روان درمانی و معاینه‌های پزشکی نیازه. در بیشتر موارد، دارو درمانی برای این نوع اختلال تجویز نمیشه. در درمان تیک‌های موقت، درمان‌های رفتاری خیلی مؤثرهستند.
۳- اختلال تیک مزمن حرکتی یا صوتی
یکی دیگه از تیک های دوران کودکی، اختلال تیک مزمن حرکتی و یا صوتی هست. مهم ترین ویژگی تیک مزمن حرکتی یا صوتی، اینه که فقط یکی از انواع تیک حرکتی و یا صوتی وجود داره. در این نوع اختلال از تیک های دوران کودکی، تیک حرکتی و تیک صوتی همراه با هم نیستند و از این نظر با اختلال تورت تفاوت داره.
ویژگی‌های دیگه اختلال مزمن حرکتی یا صوتی، شبیه اختلال تورت هست. اما در این نوع اختلال شدت نشانه‌ها و اختلال‌های کارکردی ناشی از اون، خفیف تر از اختلال تیک تورته. اختلال تیک مزمن حرکتی و یا صوتی و اختلال تیک تورت، به نظر می‌رسه که با هم رابطه ژنتیکی دارن، به این دلیل که بیشتر در افراد یه خانواده ظاهر میشه.
درمان اختلال تیک مزمن صوتی یا حرکتی
برای درمان این نوع اختلال، روان درمانی با تأکید بر شناسایی تعارض‌های هیجانی که زیر بنای تیکند، مؤثره. روش‌های رفتاری هم در درمان تیک مزمن، مفیده. در این اختلال استفاده از داروی هالوپریدول در بعضی موارد مؤثره، اما به دلیل عوارض جانبی اون، باید با احتیاط تجویز بشه.
جمع‌بندی
در این مقاله تیک های دوران کودکی، از اختلالات دوران کودکی رو بررسی کردیم. همون طور که گفتیم تیک، اختلال حرکت غیر ارادی عضلات، به صورت تکرار شونده، بازگشتی، سریع و همچنین ادای صوت‌های خارج از کنترل فرده. نکته مهم و قابل توجه برای والدین بچه هایی که این اختلال رو دارن اینکه ، تکرار حرکات و تیک کاملا غیر ارادی هست و خود کودک از تکرار اون ناراحت و مضطرب میشه . پس برخورد مناسب با کودک و همدلی باهاش و کمک گرفتن از یک درمانگر متخصص میتونه در درمان بسیار موثر باشه و اضطراب کودک رو بیشتر نکنه. برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات سایت فاطمه مرادی را نیز مطالعه کنید.
