حمله پانیک (Panic Attack) نوعی هجوم ناگهانی حس ترس و اضطرابه که علائم جسمی و روانی در فرد ایجاد می‌کنه. در حمله پانیک یا اختلال پنیک سطح ترس تجربه شده غیرواقعیه و با وقایع و شرایطی که موجب این نوع حمله شده تناسبی نداره. حمله پانیک یکی از اختلالات اضطرابی هست که در تمام سنین وجود داره؛ ولی بین سنین 30-20 سالگی شایع‌تره. اختلال پانیک در افرادی وجود داره که حملات مکرر و غیرمنتظره‌ای از ترس و هراس را تجربه می‌کنن.
گرچه حملات پانیک زندگی فرد را تهدید نمی‌کنند؛ ولی می‌تونن ترسناک باشن و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارن. از جمله علایم بیماری پانیک میتونیم به تنگی نفس، سرگیجه، تعریق، لرزش بدن و درد در قسمت قفسه سینه اشاره کنیم؛ اگر فرد بیشتر از یکبار دچار حمله پانیک بشه گفته میشه که حمله پانیک در اون عود کرده. دل‌درد، احساس خفگی و گرفتگی مجاری تنفسی، احساس دیوانه‌شدن و احساس ناگهانی سرما یا گرمای شدید از دیگر نشانه های حمله پانیک هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره حمله پانیک، دلایل و علائم اون با خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک، نوجوان و خانواده همراه می‌شیم.
اختلالات اضطرابی؛ اختلال پنیک
در بسیاری از مواقع حمله اضطرابی و حمله پانیک با همدیگه اشتباه گرفته میشن؛ اما باید بدونیم که این دو اختلال یکی نیستن و باوجود علائم مشترکی که دارن هرکدوم یک عارضه جداگانه است؛ چون از نظر شدت و طول مدت با هم فرق می‌کنند و از فردی به فرد دیگه متفاوت هستن. در حالت کلی اختلال پنیک شدیدتر از حملات اضطرابیه و به‌صورت ناگهانی بروز می‌کنه؛ ولی حمله اضطرابی از طریق یک محرک اتفاق می‌فته.
علائم و نشانه‌های پانیک ناگهان شروع میشن و معمولاً تا ده دقیقه بعد از شروع به اوج می‌رسن. طول حملات پانیک به‌ندرت بیشتر از یک ساعت طول می‌کشه و معمولاً بین 30-20 دقیقه تموم میشه. حمله پانیک در هر زمان و مکانی می‌تونه رخ بده؛ مثلاً ممکنه در حال رانندگی باشید، در حال خرید از فروشگاه باشید یا در حال عبور از کنار رودخانه باشید و ناگهان حمله پانیک به شما دست بده و باعث بشه برای لحظات یا دقایقی احساسات تلخ و ناخوشایندی را تجربه کنید.
اختلال پانیک؛ علایم بیماری پانیک
علایم بیماری پانیک بیشتر در نوجوانان و جوانان زیر 25 سال ظاهر میشه و به صورتی هست که اگر فرد 4 بار یا بیشتر دچار حمله پانیک بشه یا بعد از تجربه یک حمله پانیک به‌صورت مزمن دچار ترس بشه، به‌احتمال زیاد دچار اختلال پنیک شده. حملات پانیک ترس زیادی در فرد مبتلا ایجاد می‌کنه و اغلب بدون هشدار و به‌صورت ناگهانی شروع میشن. این حملات از نظر نحوه بروز در افراد مختلف متفاوتن و علائم اون از فردی به فرد دیگه فرق می‌کنه. نشانه های حمله پنیک که بیشتر شایع هستند شامل این موارد میشه:
- ترس فرد از مرگ
- سرگیجه
- حالت تهوع
- سبکی سر
- احساس لرز
- تعریق
- احساس تپش قلب
- احساس خفگی
- درد یا گرفتگی قفسه سینه
- تغییرات در وضعیت روانی مثل احساس غیرواقعی بودن
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن دست‌ها و پاها
علت بروز حملات پانیک
اطلاع از این موضوع که اختلال پنیک چیه و چه عواملی می‌تونه منجر به حمله پنیک بشه به ما کمک می‌کنه تا بهتر بتونیم برای رهایی از حملات پانیک اقدام کنیم. گرچه علت قطعی حملات پانیک مشخص نیست؛ ولی به نظر می‌رسه ابتلا به این اختلال در بعضی موارد ارثی باشه. همین‌طور وقوع تحولات مهم در زندگی فرد مثل فارغ‌التحصیل شدن، ورود به محل کار جدید، ازدواج یا صاحب فرزند شدن با حملات پانیک مرتبط باشه. تحمل استرس‌های شدید مثل مرگ یک دوست یا فامیل نزدیک، طلاق یا ازدست‌دادن شغل هم می‌تونن در بروز حملات پانیک مؤثر باشن.
بروز بعضی بیماری‌های جسمی هم ممکنه موجب بروز اختلال پنیک بشه. بعضی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- هیپوگلاسمی (قند خون پایین)
- پرولاپس قلبی
- پرکاری تیروئید
- مصرف داروهای محرک (آمفتامین، کوکائین، کافئین)
- قطع مصرف ناگهانی دارویی خاص
درمان اختلال پنیک
پزشکان مغز و اعصاب تلاش می‌کنن تا علائم بیماری را کاهش داده یا اونا را از بین ببرن. این روند بیشتر به‌صورت درمان شناختی رفتار هست. این روش درمانی به افراد یاد میده تا افکار و اعمال خودشون را تغییر بدن تا بتونن حملات ترس خودشون را درک کرده و ترس خودشون را مهار کنن. داروهایی که برای درمان اختلال پانیک استفاده میشه شامل مهارکننده‌های انتخابی جذب دوباره سروتونین است که شامل دسته‌ای از داروهای ضدافسردگیه. این داروها شامل موارد زیر میشه:
- سرترالین
- فلوکستین
- پاروکستین
- بنزودیازپین‌ها
- داروهای ضدتشنج
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز
روش‌های خودمراقبتی برای رهایی از پانیک
علاوه بر روش‌های درمان دارویی روش‌های خودمراقبتی هم وجود داره که انجام اون‌ها می‌تونه به کاهش علائم اختلال پنیک کمک کنه. این راهکارها عبارت‌اند از:
- عدم مصرف سیگار، الکل و کافئین
- انجام مدیتیشن و تکنیکهای آرامبخش
- ورزش منظم
- خواب کافی
- کسب اطلاعات درباره حملات پانیک
عوارض بلندمدت حملات پانیک
اختلال پنیک یک بیماری مزمن هست که درمان اون دشواره و بیشتر افراد مبتلا، به‌خوبی به درمان پاسخ نمیدن. اگر بیماری پانیک درمان نشه حملات هراس و اختلالات وحشت می‌تونه بر بیشتر جنبه‌های زندگی فرد اثر بگذاره و کیفیت زندگی فرد را پایین بیاره. عوارضی که با حملات پانیک مرتبط هستند عبارت‌اند از:
- ایجاد احساسات اجتماع‌گریزی
- مشکلات مالی و عدم تمرکز شغلی
- افزایش خطر خودکشی یا افکار خودکشی
- ایجاد فوبیاهای خاص مثلاً ترس از رانندگی یا ترک منزل
- مشکلات در محل کار یا تحصیل
- احساس نیاز به مراقبت‌های دائمی پزشکی
- افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر مشکلات روانپزشکی
رژیم غذایی و تأثیر بر تشدید حملات پانیک
گرچه غذاها به طور خاص موجب بروز اختلال پنیک نمی‌شن؛ ولی می‌تونن در تحریک حملات پانیک نقش داشته باشند. از طرف دیگه مصرف گروهی غذاهای دیگه هم می‌تونه در کاهش حملات پانیک مؤثر باشه. در ادامه این دو گروه از مواد غذایی را بررسی می‌کنیم.
1. غذاهای مفید در حملات پانیک
مصرف گروهی از مواد غذایی می‌تونه در کاهش حملات پانیک مؤثر باشه؛ بنابراین بهتره که این گروه از مواد غذایی را در رژیم غذایی خودتون قرار بدین. این مواد غذایی عبارت‌اند از:
- مصرف غذاهای حاوی ویتامین سی مانند نارنج، لیموترش و پرتقال
- مصرف میوه‌های حاوی پتاسیم مثل موز، آناناس و خرما
- مصرف غذاهای حاوی تریپتوفان مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، کنجد و بادام
- مصرف سبزیجاتی مثل اسفناج و برگ کلم برای دریافت آهن و اسیدفولیک
- مصرف غذاهای حاوی پروتئین، کلسیم و منیزیم مثل مغزهای روغنی و سبزی‌ها
- مصرف مواد غذایی دارای اسیدآمینه گلوتامات مانند ماهی، قارچ، پنیر و سوپ
2. غذاهای مضر در حملات پانیک
در مقابل مواد غذایی مفید در کاهش اختلال پنیک، بعضی مواد غذایی موجب تحریک حملات پانیک میشن و باید از مصرف اون‌ها خودداری کرد یا حداقل مصرف اون‌ها را به میزان زیادی کاهش داد. این گروه از غذاها عبارت‌اند از:
- غذاهای چرب و سنگین مانند غذاهای سرخ‌شده و فست‌فودها
- غذاهای حاوی گلوتن برای افرادی که دارای حساسیت گلوتن هستن
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی مثل آسپارتام و انواع شیرین‌کننده‌های مصنوعی
- مصرف الکل و مواد مخدر
- مصرف چای، قهوه و نوشیدنی‌های دارای کافئین
روان‌درمانی برای درمان اختلال پنیک
مؤثرترین شیوه درمانی برای مقابله با اختلال پانیک روان‌درمانی هست. این روش به افراد کمک می‌کنه علاوه بر شناخت بهتر این اختلال راه‌های مقابله با اون را هم یاد بگیرن. نوعی از روان‌درمانی، درمان رفتاری – شناختی هست که در این روش بیشتر در مورد وحشت‌زدگی و اختلال پنیک صحبت میشه و فرد می‌فهمه که این حملات خطرناک نیستن. روان‌درمانگر به افراد کمک می‌کنه تا در محیطی امن علایم بیماری پانیک را بازسازی کرده و واکنش مناسب را در برابر اون بکار بگیرند.
به‌این‌ترتیب فرد کم‌کم متوجه میشه که حس فیزیکی حمله پانیک خطرناک نیست و درنتیجه وحشت‌زدگی برطرف میشه. درمان موفق کمک می‌کنه تا فرد بر ترس قرارگیری در موقعیت‌هایی که احتمال بروز هراس هست غلبه کنه. پیگیری این روش درمانی در بلندمدت موجب کاهش علائم میشه و تا حدود زیادی برطرف میشه. به همین منظور باید فرد روند درمان را به طور منظم پیگیری کنه. پیشنهاد می کنیم مقاله راهکارهای موثر برای درمان اختلال پانیک را مطالعه کنید.
جمع‌بندی
نوعی هجوم ناگهانی حس ترس باعث بروز برخی علائم جسمی و روانی میشه که این عارضه اختلال پنیک نام داره. در هنگام بروز حملات پانیک فرد علائم استرس و اضطراب را در وجود خودش احساس می‌کنه. احساس تپش قلب شدید، تنگی نفس، سبکی سر و احساس گرما و سرمای شدید در بدن از علایم بیماری پانیک هستند.
البته نشانه های حمله پنیک به این موارد محدود نمیشه و احساس کرختی، حساس شدن و بروز احساسات غیرواقعی در بدن از جمله علائم دیگر حملات پانیکه. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره علائم، عوارض و روش‌های درمانی این اختلال می‌تونید با خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک، نوجوان و خانواده در ارتباط باشید. همچنین می‌توانید از مشاوره آنلاین و حضوری نهایت استفاده را ببرید.
