یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که انسان را از حیوانات متمایز می‌کند، توانایی صحبت کردن و تفکر است. انسان از بدو تولد در معرض واژه‌ها و آواها قرار می‌گیرد. با رشد نوزاد همگام با سایر توانایی‌های جسمی، توانایی‌های ذهنی و مغزی او نیز رشد می‌کند. صحبت کردن یکی از این توانایی‌ها است. روش صحبت با کودکان تأثیر زیادی بر توانایی گوش‌دادن و یادگیری آن‌ها دارد. کودکان چگونه صحبت کردن را در خانواده یاد می‌گیرند. کلمات، واژه‌ها و لحن کلام در اولین مرحله متأثر از خانواده است. چگونگی صحبت کردن با کودکان ذهنیات، شخصیت و طرز تفکر آن‌ها را شکل می‌دهد. نحوه صحبت کردن ما با اطرافیان و ازجمله فرزندانمان به آن‌ها نشان می‌دهد که چگونه با ما صحبت کنند. با فراگیری نحوه صحیح صحبت کردن با کودک درست حرف‌زدن را به او می‌آموزیم. برای تربیت کودکانی که در آینده بتوانند با رفتار سالم و کلام مؤثر افرادی کارآمد و توانمند شوند، می‌توانید از متخصصان کمک بگیرید. خانم فاطمه مرادی روانشناس و درمانگر کودک، نوجوان و خانواده با شما خواهد بود تا مهم‌ترین نکات مربوط به روش صحیح صحبت کردن با کودکان را به شما آموزش دهد.
صحبت با کودکان
بسیاری از والدین به‌ویژه پدرها با مطرح‌کردن مواردی مانند خستگی، مشکلات مالی و کمبود وقت زمان، وقت کمی را با فرزندان خود می‌گذرانند. تمام والدین برای برآورده‌کردن نیازهای مادی فرزندانشان تلاش می‌کنند؛ ولی نیازها همیشه مالی نیست. والدین علاوه بر برآورده‌کردن نیازهای مالی کودکان باید به نیازهای روحی و روانی آنان نیز دقت کنند. والدین الگوی فرزندان خود هستند و از تمام رفتارهای آنان از جمله صحبت‌کردن الگوبرداری می‌کنند. صحبت با کودکان یکی از موارد بسیار مهمی است که در شکل‌گیری شخصیت و روح و روان کودک تأثیر بسزایی دارد. نحوه صحیح صحبت‌کردن با کودکان دارای اصولی است که در ادامه به آنان می‌پردازیم.
1. زمان کافی بگذارید
گوش‌دادن به کودک و صحبت کردن با او از سر اجبار و به دلیل خستگی این فکر را به او القا می‌کند که کودک شما برایتان مهم نیست. وقتی با بی‌حوصلگی به حرف‌هایش گوش می‌دهید و می‌گویید: «هر چه تو می‌گویی درست است» برای کودک به این مفهوم است که می‌خواهید او را از سر خود باز کنید و افکار و نظرات او برایتان اهمیتی ندارد. این رفتار موجب سرخوردگی کودک می‌شود و او نیز به حرف‌های شما اهمیت نخواهد داد؛ پس برای صحبت با کودکان خود به‌اندازه کافی وقت بگذارید.
2. یک الگوی خوب باشید
به دلیل اینکه کودکان مشغولیات و درگیری‌های ذهنی بزرگسالان را ندارند، ذهنشان آزاد است و فضای بیشتری برای الگوگیری و تقلید از والدین و اطرافیان دارند. به رفتار و گفتار خود دقت کنید؛ زیرا هر آنچه می‌گویید و انجام می‌دهید از کودک خود دریافت خواهید کرد. رفتار و کلام کودکان انعکاس رفتار و گفتار والدین هستند؛ اگر فرزندتان دروغ می‌گوید باید آن را ریشه‌یابی کنید. به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم دروغ‌گویی را از شما یاد گرفته است. برای اینکه فرزندتان رفتاری منطقی و کلامی صحیح و متناسب با سن و سالش داشته باشد، شما باید الگوی مناسبی برای او باشید و هنگام صحبت با کودکان تمام نکات تربیتی را رعایت کنید. نکته مهم اینکه باید ثابت‌قدم باشید.
3. چگونگی صحبت با کودکان؛ مراقب لحن کلام خود باشید
لحن کلام والدین تأثیر زیادی روی کودک می‌گذارد. اگر با کودکی که پرخاشگری می‌کند با لحن تند صحبت کنید نه‌تنها کودک به حرف شما اهمیت نخواهد داد؛ بلکه او نیز با پرخاشگری بیشتری به شما عکس‌العمل نشان می‌دهد. بهتر است وقتی کودک آرام شد با او صحبت کنید و تن صدای شما باید متناسب با موقعیت باشد. لحن کلام شما هنگام صحبت با کودکان تعیین‌کننده رفتار متقابل آنان است. صحبت کردن با لحن مناسب منجر به فکرکردن و درنتیجه ایجاد خلاقیت درونی می‌شود. سبک‌فکری افراد اکتسابی است و کودکان شیوه صحبت کردن و فکرکردن را ابتدا از والدین خود فرامی‌گیرند.
4. جملات مثبت به کار ببرید.
هنگام صحبت با کودکان از به‌کاربردن لحن و واژه‌هایی که موجب القای حس گناه در کودک می‌شود خودداری کنید. به‌جای استفاده از عبارت‌های منفی مانند «نکن» و «نزن» از کلمات مثبت استفاده کنید. کودکان قدرت درک بسیاری از احساسات را ندارند؛ بنابراین نباید دائماً برای اشتباهاتشان مؤاخذه شوند. به‌جای این کار به‌صورت منطقی و در سطح درک کودک با او صحبت کنید. استفاده از کلام سرزنش بار احساس بی‌ارزشی را در کودک تقویت می‌کند. با به‌کارگیری جملات مثبت حس اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس کودک افزایش می‌یابد.
5. چگونگی صحبت با کودکان؛ کودک را به حرف‌زدن ترغیب کنیم
صحبت کردن با لحن مناسب منجر به فکرکردن و درنتیجه ایجاد خلاقیت درونی می‌شود. چگونگی صحبت کردن با کودکان بر طرز فکر و دیدگاه‌های آنان اثر می‌گذارد و کلام صحیح موجب بروز استعدادهای درونی کودک می‌شود. اگر می‌خواهید کودک شما خلاق باشد، دیدگاه‌ها، احساسات و برداشت‌های شخصی خود را بیان کند، باید بتوانید او را به انجام این کار تشویق کنید. بهترین راه برای اینکه کودک خود و افکارش را نشان دهد صحبت کردن است. مهارت استفاده از زبان و کلام باید از آغاز تولد آموزش داده شود.
6. شنونده خوبی باشید
وقتی کودکتان ماجرایی را برای شما تعریف می‌کند اجازه دهید صحبتش را کامل کند. با قطع‌کردن صحبتش انگیزه او برای ادامه‌دادن و طرح ایده‌ها و دیدگاه‌های مختلف کم می‌شود. با سؤال‌های مختلف او را سردرگم نکنید. زمان صحبت با کودکان فقط سکوت کنید و بادقت و اشتیاق به حرف‌هایشان گوش دهید.
چگونگی صحبت کردن با کودکان
یکی از ضروریات فرزندپروری هنر درست صحبت کردن با کودک است. یادگیری مهارت گفتگو با کودکان بخشی از شخصیت و خلاقیت آنان را شکل می‌دهد. وقتی والدین از مهارت‌های صحبت با کودکان آگاه باشند می‌توانند رابطه‌ای قوی با فرزند خود برقرار کنند، به رشد ذهنی و کلامی کودک خود کمک کنند و کودک مهارت ابراز احساسات و طرح دیدگاه و نظرات خود را فرامی‌گیرد. مهارت‌های صحبت کردن با کودکان عبارت‌اند از:
1. اجتناب از بیان جملات مبهم و کلی‌گویی
استفاده از جملات مبهم و کلی‌گویی هنگام صحبت با کودک موجب سردرگمی او می‌شود و نمی‌داند در مورد کدام رفتارهای او صحبت می‌کنید؛ به‌عنوان‌مثال وقتی به کودک خود می‌گویید «عاقل باش» پیامی کاملاً مبهم است و کودک قادر به تجزیه‌وتحلیل آن نیست.
2. آرام ولی قاطع
هنگام صحبت با کودکان از بلندکردن صدا و دادوفریاد پرهیز کنید. نباید لحن کلام شما خشن یا حالت خواهش و تمنا داشته باشد. در لحظات بحرانی نفس عمیق بکشید، به چشمان فرزندتان نگاه کنید و با قاطعیت و شمرده سخن بگویید.
3. چگونگی صحبت کردن با کودکان؛ پیام متناسب با سن‌وسال
دستورات و توضیحات اضافه نقطه مقابل کلی‌گویی است. وقتی دستورات و توضیحات طولانی می‌دهید ممکن است کودک شما قسمت‌های مهم آن را فراموش کند. بهتر است گفتگو کوتاه و جملات ساده و قابل‌فهم و متناسب با سن‌وسال کودک باشند.
4. حفظ ارتباط چشمی
هنگام صحبت کردن با کودک حفظ ارتباط چشمی بسیار مهم است؛ زیرا حواس کودکان به‌راحتی پرت می‌شود. این کار نقش مهمی در پیروی کودک از دستورات شما دارد. از طرف دیگر ارتباط چشمی می‌تواند حس اعتمادبه‌نفس را در کودک تقویت کند.
نحوه صحیح صحبت کردن با کودک
برقراری ارتباط مؤثر با کودکان مهارتی ارزنده است که تمام والدین باید به آن دست یابند. یکی از این مهارت‌ها روش صحیح صحبت با کودکان است. پیروی از اصول صحیح صحبت کردن با کودک موجب تحکیم روابط کودک با والدین می‌شود. این کودکان در رویارویی با مشکلات می‌توانند در صورت لزوم با مهارت‌های کلامی و خلاقیت خود به حل مسئله بپردازند. برای داشتن اطلاعات بیشتر در تربیت کودکان می‌توانید مقاله بررسی کامل نکات کلیدی تربیت کودکان را مطالعه کنید.
جمع‌بندی
صحبت با کودکان هنری است که نیازمند بینش و یادگیری است. فراگیری مهارت‌های صحیح چگونگی صحبت کردن با کودکان موجب رشد شخصی، کلامی و بروز بخش عظیمی از خلاقیت و استعدادهای او می‌شود. مؤثرترین روش ارتباط کلامی با کودک روش قاطعانه، آرام و مهربان است. این روش به کودک نشان می‌دهد که والدین پناهگاه امنی هستند و می‌توانند بهترین الگو برای او باشند. وقتی والدین نحوه صحیح صحبت کردن با کودک را بدانند و آن را بکار گیرند کودک نیز رفتاری مشابه والدین از خود نشان می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر رفتار کودکان انعکاس رفتار والدین است. اگر احساس می‌کنید در این زمینه نیاز به مشاور دارید، می‌توانید به وب‌سایت فاطمه مرادی روانشناس کودک و نوجوان مراجعه کنید و از مشاوره آنلاین و حضوری آن‌ها بهره ببرید.
