بازی درمانی روشی عالی برای بهبود سلامت روان کودکان و نوجوانان است که توسط هزاران متخصص بهداشت روان دارای مجوز در داخل و خارج انجام می‌شود. بسیاری از اطلاعات ارائه شده برای بازی درمانی توصیفی و اساسی هستند.
در سال‌های اخیر تعداد فزاینده‌ای از متخصصان سلامت روان مشاهده کرده‌اند که بازی به اندازه عشق و کار برای خوشبختی و رفاه انسان‌ها مهم است. برخی از بزرگترین متفکران تمام دوران، از جمله ارسطو و افلاطون، به این فکر کرده‌اند که چرا بازی در زندگی ما بسیار اساسی است. در زیر برخی از تاثیرات بازی درمانی بر سلامت روان کودکان و نوجوان را معرفی خواهیم کرد.
بازی زبان کودک است
بازی یک فعالیت سرگرم کننده و لذت بخش است که روحیه کودکان را بالا می‌برد و دیدگاه آنها را نسبت به زندگی روشن می‌کند. بازی درمانی خودشناسی، خودشکوفایی و خودکارآمدی را گسترش می‌دهد. بازی احساس استرس و کسالت را از بین می‌برد، ما را به شیوه ای مثبت با مردم مرتبط می‌کند، تفکر خلاق و کاوش را تحریک می‌کند، احساسات ما را تنظیم می‌کند و نفس ما را تقویت می‌کند. علاوه بر این، بازی به ما اجازه می دهد تا مهارت‌ها و نقش‌های مورد نیاز برای بقا را تمرین کنیم. ذکر این نکنه نیز مهم است که یادگیری و توسعه به بهترین وجه از طریق بازی در کودکان تقویت می‌شود.
چرا بازی درمانی برای سلامت روان کودکان و نوجوانان مفید است؟
بازی درمانی رویکردی ساختاریافته و مبتنی بر نظری برای درمان است که بر فرآیندهای ارتباطی و یادگیری عادی کودکان بنا شده است (کارمایکل، 2006؛ لندرث، 2002؛ اوکانر و شافر، 1983). درمانگران به طور استراتژیک از بازی درمانی برای کمک به کودکان برای بیان آنچه که آنها را آزار می‌دهد، زمانی که زبان کلامی برای بیان افکار و احساسات خود ندارند، استفاده می‌کنند. در بازی درمانی، اسباب بازی‌ها کلمات کودک و بازی زبان کودک اهستند. از طریق بازی، درمانگران ممکن است به کودکان کمک کنند رفتارهای سازگارانه‌تری را در صورت وجود نقص در مهارت‌های عاطفی یا اجتماعی بیاموزند. رابطه مثبتی که بین درمانگر و کودک در طول جلسات بازی درمانی ایجاد می‌شود، می‌تواند یک تجربه عاطفی اصلاحی لازم برای بهبودی را فراهم کند. بازی درمانی همچنین ممکن است برای ارتقای رشد شناختی و ارائه بینش و حل تعارضات درونی یا تفکر ناکارآمد در کودک استفاده شود.
بازی درمانی چیست؟
بازی درمانی که در ابتدا در قرن بیستم توسعه یافت، امروزه به تعداد زیادی روش درمانی اشاره دارد که همگی از مزایای درمانی بازی استفاده می‌کنند. بازی درمانی با بازی معمولی تفاوت دارد، زیرا درمانگر به کودکان کمک می‌کند تا مشکلات خود را حل و فصل کنند. بازی درمانی مبتنی بر روش طبیعی است که کودکان در مورد خود و روابط خود در دنیای اطراف خود می‌آموزند. از طریق بازی درمانی، کودکان می‌آموزند که با دیگران ارتباط برقرار کنند، احساسات خود را ابراز کنند، رفتار خود را اصلاح کنند، مهارت‌های حل مسئله را توسعه دهند و انواع روش‌های ارتباط با دیگران را بیاموزند. بازی فاصله روانی ایمن را از مشکلات آنها فراهم می‌کند و امکان بیان افکار و احساسات متناسب با رشد را برای آنها فراهم می‌کند.
APT بازی درمانی را به عنوان “استفاده سیستماتیک از یک مدل نظری برای ایجاد یک فرآیند بین فردی تعریف می‌کند که در آن بازی درمانگران آموزش دیده از قدرت‌های درمانی بازی برای کمک به مراجعان برای جلوگیری یا حل مشکلات روانی اجتماعی و دستیابی به رشد و توسعه مطلوب استفاده می‌کنند.”
بازی درمانی چگونه کار می‌کند؟
کودکان برای حل مشکلاتشان برای بازی درمانی ارجاع داده می‌شوند. بازی درمانی به پزشکان آموزش دیده بهداشت روانی که در بازی درمانی تخصص دارند، اجازه می‌دهد تا بازی کودکان را ارزیابی و درک کنند. علاوه بر این، بازی درمانی برای کمک به کودکان برای مقابله با احساسات دشوار و یافتن راه حل برای مشکلات استفاده می‌شود. با رویارویی با مشکلات در محیط بازی درمانی بالینی، کودکان راه‌حل‌های سالم‌تری پیدا می‌کنند. بازی درمانی به کودکان این امکان را می‌دهد که نحوه تفکر، احساس و رفع نگرانی‌های خود را تغییر دهند (Kaugars & Russ, 2001). حتی مشکل‌سازترین مشکلات را می‌توان در بازی‌درمانی با آنها مواجه کرد و راه‌حل‌های پایدار را می‌توان کشف، تمرین، تسلط و تطبیق با استراتژی‌های مادام العمر کرد.
چه کسی از بازی درمانی سود می‌برد؟
اگرچه همه کودکان از این نوع درمان سود می‌برند، اما بازی‌درمانی برای کودکان 3 تا 12 ساله مناسب‌تر است. نوجوانان و بزرگسالان نیز می‌توانند از تکنیک‌های بازی و فرآیندهای تفریحی بهره ببرند. برای این منظور، استفاده از بازی درمانی برای بزرگسالان در زمینه سلامت روان و سایر زمینه‌های مراقبت بهداشتی در حال افزایش است. در سال‌های اخیر، مداخلات بازی درمانی برای نوزادان و کودکان نوپا نیز اعمال شده است.
آیا بازی‌درمانی به نفع کودک خواهد بود؟
بازی درمانی به عنوان یک درمان انتخابی در سلامت روان، مدرسه، آژانس، محیط‌های رشدی، بیمارستانی، مسکونی و تفریحی با مشتریان در تمام سنین اجرا می‌شود.
برنامه‌های درمانی مرتبط با بازی‌درمانی به عنوان مداخله اولیه یا به عنوان یک درمان کمکی برای چندین اختلال اجتماعی، عاطفی و رفتاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال: اختلالات اضطرابی، اختلالات وسواس فکری-اجباری، افسردگی، بیش‌فعالی یا کم توجهی، طیف اوتیسم، نافرمانی مخالف و اختلال سلوک، مدیریت خشم، بحران و ضربه، غم و اندوه، طلاق و انحلال خانواده، رشد تحصیلی و اجتماعی و ناتوانی‌های جسمی و یادگیری.
تحقیقات از اثربخشی بازی درمانی با کودکانی که طیف وسیعی از مشکلات اجتماعی، عاطفی، رفتاری و یادگیری را تجربه می‌کنند، حمایت می‌کند، از جمله: کودکانی که مشکلاتشان با استرس‌های زندگی مرتبط است، مانند طلاق، مرگ، نقل مکان، بستری‌شدن در بیمارستان، بیماری مزمن، جذب استرس. تجربیات، سوء استفاده فیزیکی و جنسی، خشونت خانگی و بلایای طبیعی. بازی درمانی به کودکان کمک می‌کند:
- نسبت به رفتارها مسئولیت پذیرتر شوند و استراتژی‌های موفق‌تری ایجاد کنند.
- راه‌حل‌های جدید و خلاقانه برای مشکلات ایجاد کنند.
- احترام و پذیرش خود و دیگران را توسعه دهند.
- تجربه کردن و ابراز احساسات را بیاموزند.
- همدلی و احترام به افکار و احساسات دیگران را در خود پرورش دهند.
- مهارت‌های اجتماعی جدید و مهارت‌های ارتباطی با خانواده را بیاموزند.
- توسعه خودکارآمدی و در نتیجه اطمینان بهتر در مورد توانایی‌های خود از دیگر تاثیرات بازی درمانی است.
مرورهای فرا تحلیلی بیش از 100 مطالعه نتیجه بازی درمانی (براتون، ری، راین، و جونز، 2005؛ لبلانک و ریچی، 2001؛ لین و براتون، 2015؛ ری، آرمسترانگ، بالکین، و جین، 2015)، دریافته‌اند که تأثیر کلی بازی‌درمانی از اثرات مثبت متوسط تا زیاد متغیر است. به‌علاوه، زمانی که یکی از والدین فعالانه در درمان کودک مشارکت داشته باشد، تأثیرات مثبت درمانی بیشتر است.
بازی درمانی چقدر طول می‌کشد؟
طول هر جلسه بازی‌درمانی متفاوت است، اما معمولاً 30 تا 50 دقیقه طول می‌کشد. جلسات بازی‌درمانی معمولا به صورت هفتگی برگزار می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که به طور متوسط 20 جلسه بازی درمانی برای حل مشکلات کودک معمولی مراجعه‌کننده برای درمان نیاز است. البته، برخی از کودکان ممکن است خیلی سریعتر بهبود پیدا کنند، درحالی‌که مشکلات جدی یا مداوم ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا حل شوند.
نقش خانواده در بازی‌درمانی
خانواده‌ها نقش مهمی در روند بهبودی کودکان دارند. تعامل بین مشکلات کودکان و خانواده آنها همیشه پیچیده است. گاهی اوقات کودکان مشکلاتی را به عنوان راهی برای نشان دادن اینکه مشکلی در خانواده وجود دارد، ایجاد می‌کنند. مواقع دیگر تمام خانواده مضطرب می‌شوند، زیرا مشکلات کودک بسیار مخرب است. در همه موارد، کودکان و خانواده‌ها با همکاری یکدیگر سریعتر بهبود می‌یابند. بازی درمانگر در مورد چگونگی و زمان مشارکت برخی یا همه اعضای خانواده در بازی درمانی تصمیماتی می‌گیرد. حداقل، درمانگر می‌خواهد که به طور منظم با مراقبین کودک ارتباط برقرار کند تا برنامه‌ای برای حل مشکلات در زمان شناسایی آنها و نظارت بر پیشرفت درمان ایجاد کند.
فاطمه مرادی
من، فاطمه مرادی، کارشناس ارشد روانشناسی کودک و نوجوان کنار شما هستم تا رابطه‌ی بهتری با فرزندان خود داشته باشید.
میتونم بگم احساس و لذتی که در این سالها به عنوان مشاور و روانشناس بدست آوردم یه چیزی شبیه لذت قابل اعتماد و راز دار بودنه ، لذت شنیدن حرف های فریاد نشده از پس سینه ها، لذت شکستن بغض ها و همدلی ، دانستن رفتارها، فکرها واحساس ها، لذت به بینش رساندن انسان ها و پذیرش آدم ها بدون هیچ قید و شرطی …
جمع‌بندی
تاثیرات بازی درمانی بر سلامت روان کودکان و نوجوانان بسیار زیاد بوده و امروزه روانشناسان کودک بسیاری از این روش برای درمان برخی از مشکلات کودکان استفاده می‌کنند. بازی‌درمانی یکی از روش‌های مدرن مورد استفاده در علم روانشناسی است. در این مقاله شما را با تاثیرات بازی درمانی به طور کامل آشنا نمودیم. برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات ما از جمله روش‌های قطعی و موثر در درمان وسواس فکری و معرفی اختلالات خواب در کودکان و راهکارهای موثر درمان آن را نیز مطالعه کنید.
