خود تحریکی یا “سلف استیمولیشن”، یک رفتار ناهنجار است که در بیشتر موارد به صورت خودکار و بدون نیاز به هیچگونه محرک خارجی انجام می‌شود. این رفتار شامل هر نوع فعالیت است که به منظور تحریک بدنی انجام می‌شود.
با توجه به اینکه خود تحریکی در کودکان به طور متوسط در ۱۰ تا ۲۰ درصد از کودکان دیده می‌شود، مشکلات احتمالی آن شامل تأثیرات ذهنی و رفتاری در بلند مدت می‌تواند برای کودکان و خانواده‌های آنها پدید آید.
در این مقاله به بررسی علل خودتحریکی، علائم و روش‌های درمان خود تحریکی در کودکان می‌پردازیم.
علل خود تحریکی در کودکان
علل خود تحریکی در کودکان هنوز به طور کامل مشخص نشده‌اند. با این حال، برخی از علل موجود عبارتند از:
۱. ناهنجاری‌های شناختی و رفتاری
در برخی کودکان، ناهنجاری‌های شناختی و رفتاری مانند اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، اختلالات اضطرابی و افسردگی می‌تواند خود تحریکی را تحریک کند.
۲. اختلالات اعصاب و عضلات
بعضی کودکان به دلیل اختلالات اعصاب و عضلات خود تحریکی انجام می‌دهند. به عنوان مثال، کودکان با اختلال حرکتی- نقص مغزی ممکن است به دلیل عدم کنترل ماهیت حرکتی خود تحریکی را نشان دهند.
۳. فشار روانی
مشکلات روانی مانند فشار روانی و نارضایتی از خانواده و محیط زندگی ممکن است عاملی در خود تحریکی کودکان باشد.
۴. مشکلات حسی
کودکانی که مشکلات حسی دارند ممکن است به دلیل نارضایتی از وضعیت آنها به خود تحریکی پردازند. به عنوان مثال، کودکانی با اختلالات حسی مانند اختلالات در شنوایی، بینایی و حساسیت به لمس ممکن است به خود تحریکی متوجه شوند.
علائم خود تحریکی در کودکان
اختلال خود تحریکی در کودکان دارای علائم مختلفی است که از دیگر اختلالات جدا خواهد شد. علائم خود تحریکی در کودکان شامل موارد زیر می‌شود:
۱. تکراری بودن فعالیت‌ها
کودکان مبتلا به خود تحریکی معمولاً فعالیت‌های خاصی را تکرار می‌کنند، از جمله به هم زدن و تکان دادن بدن، ضربه زدن به سطح و غیره.
۲. فعالیت‌های غیرطبیعی
فعالیت‌های خود تحریکی کودکان معمولاً غیرطبیعی هستند و می‌توانند شامل حرکات مکرر بدن، صداهای ناخوشایند و یا حرکات عجیب و غریب باشند.
۳. بی‌توجهی به محیط اطراف
کودکانی که خود تحریکی دارند، معمولاً به محیط اطراف بی‌توجهی می‌کنند و به فعالیت خودشان تمرکز می‌کنند.
۴. تأثیراتی بر روی انجام وظایف و کارهای روزمره
خود تحریکی می‌تواند تأثیرات منفی بر روی انجام وظایف روزمره کودکان داشته باشد، به عنوان مثال، می‌تواند باعث کاهش تمرکز و ارزیابی نامعقول از سوی کودکان شود.
۵. تأثیراتی بر روی رفتار اجتماعی
کودکان مبتلا به خود تحریکی ممکن است دچار مشکلاتی در رفتار اجتماعی شوند، مانند عدم توجه به نکات اجتماعی، توانایی برقراری ارتباط با همسالان و دیگران و مشکلات در ادراک احساسات دیگران.
درمان خود تحریکی در کودکان
درمان خود تحریکی در کودکان باید با توجه به علت آن طراحی شود. درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
۱. تغییرات در محیط زندگی
تغییرات در محیط زندگی کودکان ممکن است بهبودی در خود تحریکی آنها داشته باشد. به عنوان مثال، بهبود شرایط خانوادگی، ایجاد روال‌های روزمره مشخص و مرتب برای کودکان و تشویق به فعالیت‌های سازنده می‌تواند بهبودی در خود تحریکی کودکان داشته باشد.
۲. درمان مشکلات روانی
درمان مشکلات روانی مانند فشار روانی و اضطراب می‌تواند بهبودی در خود تحریکی کودکان داشته باشد. درمان مشکلات حسی نیز به کاهش خود تحریکی کودکان کمک می‌کند.
۳. ترکیب درمان‌ها
ترکیب درمان‌های مختلف ممکن است بهبودی در خود تحریکی کودکان داشته باشد. به عنوان مثال، ترکیب درمان‌های مشکلات روانی و تغییرات در محیط زندگی ممکن است بهبودی در خود تحریکی کودکان داشته باشد.
درمان خود تحریکی در کودکان با کمک خانم فاطمه مرادی روانشناس کودک و نوجوان
خانم فاطمه مرادی روانشناس کودک و نوجوان، با سال‌ها تجربه در حوزه روانشناسی کودکان و نوجوانان، به عنوان یک متخصص می‌تواند به والدین کمک کند تا بهترین روش‌های درمانی را برای کودک خود پیدا کنند. از مزایای کار با یک متخصص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص درست: خانم مرادی به عنوان یک روانشناس کودک، تجربه کافی در تشخیص رفتارهای نامطلوب و مشکلات روانی در کودکان دارد. با توجه به تخصص خود، وی می‌تواند مشکلات روانی کودک را به درستی تشخیص داده و به والدین کمک کند تا بهترین راه‌حل‌ها را پیدا کنند.
- طراحی برنامه درمانی: با توجه به مشکلات روانی کودک، خانم مرادی می‌تواند برنامه درمانی مناسبی برای کودک طراحی کند. این برنامه شامل روش‌های درمانی مختلفی است که به کودک کمک می‌کند تا رفتار خود را در کنترل بگیرد و به شکل مؤثری با مشکلات خود روبرو شود.
- پشتیبانی و راهنمایی: خانم مرادی با بهره‌گیری از تجربیات خود، می‌تواند به والدین کمک کند تا در طی فرآیند درمانی، نگرانی‌هایشان را کاهش دهند و با مشکلات خود به بهترین شکل ممکن برخورد کنند.
- ارائه راهکارهای اصلاحی: با کمک خانم مرادی، والدین می‌توانند راهکارهای اصلاحی برای کودک خود پیدا کنند. این راهکارها می‌تواند شامل تغییر سبک زندگی خانواده، تغییر رفتار والدین و استفاده از روش‌های درمانی موثر می‌شود.
- بهبود ارتباطات خانوادگی: با کار با یک روانشناس کودک، والدین می‌توانند بهبود ارتباطات خود با کودک خود را تجربه کنند. این ارتباطات به نوبه خود می‌تواند در بهبود روابط خانوادگی نقش داشته باشد و باعث شود که همه اعضای خانواده با یکدیگر بهتر ارتباط برقرار کنند.
- آموزش به والدین: خانم مرادی به عنوان یک متخصص، می‌تواند والدین را در مورد روش‌هایی که می‌توانند از آنها استفاده کنند برای کمک به کودکان خود در مدیریت خودتحریکی آموزش دهد. این آموزش می‌تواند شامل روش‌های تنظیم هیجانات، مدیریت استرس و افزایش خودآگاهی باشد.
- تسهیل فرآیند درمانی: خانم مرادی با ارائه راهکارهای اصلاحی و ارائه پشتیبانی و راهنمایی به والدین، می‌تواند فرآیند درمانی را برای آنها تسهیل کند. با این کمک، والدین می‌توانند بهترین شکل ممکن با مشکلات خود روبرو شوند و به طور مؤثری به کودکان خود کمک کنند.
در نهایت، خانم فاطمه مرادی به عنوان یک روانشناس کودک و نوجوان، می‌تواند به والدین کمک کند تا به راه‌حل‌های مناسبی برای مشکلات روانی کودک خود برسند. با کمک و راهنمایی والدین، کودکان می‌توانند رفتار خود را در کنترل بگیرند و به شکل مؤثری با مشکلات خود روبرو شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در حوزه مشکلات رفتاری کودکان سایر مقالات ما از جمله پرخاشگری در کودکان را نیز مطالعه کنید.
نتیجه‌گیری
خود تحریکی در کودکان مشکلی است که ممکن است به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود، از جمله عدم رضایت از وضعیت کودک، حملات توهمی، مشکلات روانی و یا مشکلات حسی. این مشکل می‌تواند تأثیراتی بر روی عملکرد تحصیلی، رفتار اجتماعی و سلامت کلی کودکان داشته باشد. برای درمان خود تحریکی در کودکان، باید به علت آن توجه کرد و درمانی مناسب طراحی کرد.
تغییرات در محیط زندگی، درمان مشکلات روانی و ترکیب درمان‌های مختلف می‌توانند بهبودی در خود تحریکی کودکان داشته باشند. اما بهترین روش پیشگیری از خود تحریکی، ایجاد روال‌های روزمره مرتب و سازنده برای کودکان است. به این ترتیب، کودکان می‌توانند در محیطی آرام و مطمئن بزرگ شوند و خود تحریکی آنها کاهش یابد.
در نهایت، باید به این نکته توجه کرد که خود تحریکی در کودکان یک مشکل قابل درمان است و با توجه به علت آن، می‌توان طرح درمانی مناسبی برای آن طراحی کرد. از طرفی، پیشگیری از خود تحریکی از طریق ایجاد روال‌های روزمره سازنده برای کودکان، می‌تواند از وقوع این مشکل در آینده جلوگیری کند.
