تمرکز به معنی معطوف کردن توجه روی یک موضوع خاصه. به صورتی که فرد تمام حواسش روی اون مسئله هست و سایر چیزها اهمیتی براش ندارن. وقتی فرد بتونه تمرکز ذهنی خودش را بالا ببره می‌تونه مسئولیتی را که بر عهده گرفته به بهترین صورت انجام بده. در حقیقت تمرکز، تمرینی برای پرورش ذهن و سروسامان دادن به اونه که موجب میشه افراد بتونن افکار خودشون را سر و سامون بدن و عملکرد بهتری داشته باشن. با شروع دوره نوجوانی و به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از آغاز دوره بلوغ، شاهد مشکلات عدم تمرکز در نوجوانان هستیم. ممکنه این مسئله باعث نگرانی خانواده‌ها بشه. برای بالابردن تمرکز در نوجوانان راهکارهایی وجود داره که خانواده‌ها با توجه و عمل به اون‌ها می‌تونن این نگرانی را از بین ببرن. برای آشنایی با راهکارهای افزایش تمرکز در نوجوانان با خانم فاطمه مرادی روان‌شناس و درمانگر کودک و نوجوان همراه می‌شیم تا اطلاعات مفیدی درباره بهترین روش‌های افزایش تمرکز در نوجوانان به دست بیاریم.
دلایل عدم تمرکز در نوجوانان
با شروع دوره نوجوانی و تغییرات مربوط به دوران بلوغ ممکنه شاهد کاهش تمرکز در فرزندتون باشین و این مسئله شما را نگران کنه. این مرحله یکی از مراحل زندگی هر فرد هست و نباید در این باره نگران باشیم. ببینیم برای بالابردن تمرکز در نوجوانان باید چه‌کار کنیم و اصلاً دلایل عدم وجود تمرکز در نوجوانان چیه.
1. بلوغ جسمانی
با ورود کودک به دوره نوجوانی تغییرات جسمانی در اون رخ میده و این موضوع براش غیرمنتظره‌س و می‌تونه موجب استرس و اضطرابش بشه. در حقیقت بخش زیادی از توجه کودکی که وارد دوره نوجوانی میشه به این تغییرات مربوط میشه.
2. هورمون ها
یکی از دلایل عدم تمرکز در نوجوانان هورمون ها هستن. با آغاز دوره بلوغ و تغییرات هورمونی مغز با احساساتی تحریک میشه که کنترل اون‌ها دشواره. به همین دلیل در دوره نوجوانی کنترل رفتارهای اجتماعی، تمرکز داشتن و برنامه‌ریزی دشواره. در واقع به دلیل روند تکاملی مغز در این دوره، مشکل عدم تمرکز در نوجوانان کاملاً طبیعیه و برای بالابردن تمرکز در نوجوانان، باید این موضوع هم مورد توجه قرار بگیره.
3. انجام تکالیف مختلف
در مبحث روش‌های افزایش تمرکز در نوجوانان و دلایل عدم تمرکز در دوره نوجوانی یکی از دلایل می‌تونه به‌خاطر تغییر از دوره تحصیلی ابتدایی به دوره راهنمایی باشه. در دوره ابتدایی، کودک فقط با یک معلم سروکار داره؛ ولی در دوره نوجوانی و مدرسه راهنمایی تعداد تکالیف و معلم‌ها بیشتر میشه. به همین دلیل تکالیف زیاد و دستورالعمل‌های مدرسه موجب سردرگمی و فراموشی نوجوان میشه.
4. عدم تمرکز در نوجوانان؛ الگوی خواب
رعایت الگوی خواب سالم یعنی بین 10-8 ساعت خواب در دوران بلوغ اهمیت زیادی داره. عدم پیروی از یک الگوی خواب مناسب می‌تونه تمرکز و توانایی به‌خاطر سپردن را در نوجوان کاهش بده و افزایش تمرکز نوجوانان را دچار مشکل می‌کنه. نوجوانی که به‌اندازه کافی استراحت می‌کنه می‌تونه در کارهاش تمرکز بالاتر و درنتیجه عملکرد بهتری داشته باشه.
5. شناخت خود
کودکی که وارد مرحله نوجوانی میشه با دنیایی پر از مسائل و مشکلات پیچیده روبرو میشه. چنین فردی در آغاز نوجوانی دچار گیجی و سردرگمی شده و همین موضوع می‌تونه بر تمرکز اون اثر منفی داشته باشه. نوجوانی که تازه وارد دنیای نوجوانی میشه تلاش می‌کنه جایگاه خودش را در چنین دنیای شلوغی پیدا کنه.
دلایل غیرطبیعی عدم وجود تمرکز در نوجوانان
دلایلی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم علل طبیعی کاهش تمرکز هستن که در آغاز دوره نوجوانی اتفاق می‌افتن؛ ولی برخی دلایل غیرطبیعی هم وجود داره که بر تمرکز نوجوانان تأثیر منفی می‌گذاره. برای بالابردن تمرکز در نوجوانان والدین باید با این دلایل آشنا باشن و برای رفع اون‌ها تلاش کنن. بعضی دلایل غیرطبیعی عدم وجود تمرکز در نوجوانان شامل این موارده:
- کم‌خوابی
- کمبود ویتامین
- کم‌کاری غده تیروئید
- استرس در محیط خانواده
- مصرف الکل و مواد مخدر
- استفاده زیاد از گوشی‌های هوشمند
نشانه‌های عدم تمرکز در نوجوانان
عدم تمرکز فکری برای همه انسان‌ها و در هر سنی اتفاق می‌افته و تنها مختص نوجوان‌ها نیست؛ ولی اگر این موضوع ادامه داشته باشه بر تمام جنبه‌های زندگی فرد تأثیر می‌گذاره و توجه‌نکردن برای برطرف‌کردن اون می‌تونه عواقب بدی بر آینده نوجوان داشته باشه. آشنایی با نشانه‌های عدم تمرکز می‌تونه به والدین برای بالابردن تمرکز در نوجوانان کمک کنه. در ادامه برخی از نشانه‌های عدم تمرکز در نوجوانان را معرفی می‌کنیم. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- دشواری در فکرکردن
- داشتن مشکل در تصمیم‌گیری
- دشواری برای نشستن در یک جا
- ناتوانی در انجام کارهای پیچیده
- ارتکاب اشتباهات ناشی از فراموشی
- فراموشی در به یادآوری اتفاقاتی که تازه رخ‌داده
- نداشتن انرژی ذهنی و بدنی کافی برای تمرکزکردن
- گم‌کردن چیزها به طور مکرر و فراموشی جای آن‌ها
راهکارهای بالابردن تمرکز در نوجوانان
تا به اینجا درباره علل طبیعی و غیرطبیعی کمبود تمرکز در نوجوانان و همین‌طور نشانه‌های اون‌ها صحبت کردیم. حالا قصد داریم به این موضوع بپردازیم که برای بالابردن تمرکز در نوجوانان چه روش‌هایی را در پیش بگیریم.
1. فراهم‌سازی یک محیط آرام
وجود یک محیط آرام و به‌دوراز تنش تأثیر زیادی بر بالابردن تمرکز در نوجوانان داره. والدین باید تلاش کنن بحث‌ها و مشکلات خودشون را به صورتی منطقی و عاقلانه حل‌وفصل کنن تا ذهن نوجوان درگیر مشکلات والدین نشه. حتی اگر مشکلات والدین هیچ ارتباطی به نوجوان نداشته باشه، آگاهی نوجوان از وجود مشکلی که والدین قادر به حل مسالمت‌آمیز اون نیستن می‌تونه موجب یک مشغله فکری و موجب حواس‌پرتی نوجوان بشه.
2. تغذیه سالم
یکی از راه‌های بالابردن تمرکز در نوجوانان رعایت تغذیه سالم هست. تحقیقات نشون داده که تغذیه ناسالم با گذشت زمان روی مغز اثرات مخربی داره. درنتیجه فرد به‌مرورزمان دچار عدم تمرکز کافی میشه. مصرف غذاهای سرشار از ویتامین، مواد معدنی و پروتئین‌ها موجب میشه مغز قدرت کافی برای تمرکز روی مسائل را پیدا کنه.
3. بالابردن تمرکز در نوجوانان؛ برنامه‌ریزی و سازماندهی منظم
برنامه‌ریزی و سازماندهی منظم یکی دیگه از عواملی هست که می‌تونه در بالابردن تمرکز در نوجوانان نقش مهمی داشته باشه. با تنظیم یک برنامه منظم برای فرزند نوجوان خودتون اونا ملزم به رعایت کارهایی کنین که براش تعیین کردین و پیگیر انجام اون‌ها باشید. پایبندی به انجام کارها و مدیریت زمان یکی از راهکارهای مفید در افزایش تمرکز در نوجوانانه.
4. استراحت کافی
به‌عنوان یک راه‌حل دیگه برای بالابردن تمرکز در نوجوانان پیشنهاد می‌کنیم وقتی دیدید فرزند شما در انجام تکالیف و وظایفش با اختلال عدم تمرکز روبرو شده اجازه بدید یک وقفه 20-15 دقیقه‌ای داشته باشه و با یک استراحت کافی و کوتاه مغز از خستگی دربیاد.
5. انجام فعالیت ورزشی
ورزش و به‌ویژه پیاده‌روی نقش مهمی در محافظت از نورون‌های مغز داره و یک پیاده‌روی 30 دقیقه‌ای می‌تونه برای تقویت قدرت حافظه و بالابردن تمرکز در نوجوانان مؤثر باشه. فعالیت ورزشی باعث ترشح هورمون دوپامین و سروتونین در مغز میشه و به کاهش استرس و اضطراب که از عوامل کاهش تمرکز هستن کمک می‌کنه.
6. تقسیم‌بندی و اولویت‌بندی کارها
به فرزند خودتون یاد بدید تا کارها و فعالیت‌هاش را اولویت‌بندی کنه. این روش علاوه بر بالابردن تمرکز در نوجوانان باعث میشه تا مدیریت زمان را هم یاد بگیرن. درنتیجه از فشار و نگرانی کمبود وقت رها میشن و راحت‌تر می‌تونن روی کارهاشون تمرکز داشته باشن.
7. مدیریت انرژی
بیشتر نوجوانان به دلیل یکنواختی در کارهای روزمره‌شون خیلی زود احساس خستگی می‌کنن. به همین دلیل اون‌ها باید در کنار برنامه‌ها و اهداف روزانه‌شون به فعالیت‌های موردعلاقشون هم بپردازن. این کار باعث شادابی، نشاط و همین‌طور افزایش تمرکز در نوجوانان میشه.
8. ساعات خواب منظم
خستگی جسمانی و ذهنی موجب کاهش تمرکز در انسان میشه. خواب نقش مؤثری در بازسازی فکری و جسمی انسان داره و خواب ناکافی می‌تونه یکی از دلایل کاهش تمرکز باشه. پس برای بالابردن تمرکز در نوجوانان پیروی از یک برنامه منظم خواب تأثیر زیادی بر بهبود عملکرد مغز داره.
جمع‌بندی
وقتی فرد از دوره کودکی وارد دوره نوجوانی میشه به علت تغییرات دوران بلوغ ممکنه از نظر تمرکز هم دچار اختلالاتی بشه و همین امر موجب نگرانی والدین میشه. برای بالابردن تمرکز در نوجوانان و کاهش اختلالات مربوط در این زمینه ابتدا باید نشانه‌ها و علل عدم تمرکز را بشناسیم و با به‌کارگیری راهکارهای افزایش تمرکز در نوجوانان به اونا کمک کنیم تا از این مرحله به‌سلامت عبور کنن. استراحت و خواب کافی، رژیم غذایی سالم، فعالیت‌های ورزشی، اولویت‌بندی کارها و مدیریت زمان و فراهم‌سازی یک محیط امن و آرام از عواملیه که می‌تونه موجب افزایش تمرکز در نوجوانان بشه. اگر در زمینه عدم تمرکز در نوجوانان با مشکلاتی روبرو هستید می‌توانید به وب سایت خانم فاطمه مرادی روان‌شناس و درمانگر کودک و نوجوان و خانواده مراجعه کنین و از مشاوره آنلاین تلفنی و حضوری بهره لازم را ببرید.
